Baskerville etkisi, strese bağlı kalp krizi risk artışı olup, aynı zamanda istatistiksel gözleme dayanan, medikal bir gerçektir. Asyalıların ayın dördünde kalp yetmezliğinden ölme ihtimali, diğer günlerden %7.3 oranında daha yüksektir. Buna, tetrafobi yani kültürel olarak “dört rakamından” korkma sebep olmaktadır.Terim, Sherlock Holmes’un “Baskervillerin Köpeği” adlı romanından türetilmiştir.
Serüvende, Holmes ve Dr.Watson, Baskerville ailesinin başına musallat olan bir canavar ile mücadele ederler. Romanda fosforla kaplanmış büyük ve korkutucu bir köpek bir adamı kovalar, kovalanan adam, kaçarken öylesine büyük bir korku yaşar ki kalp krizinden ölür. Daha sonra başka bir adam daha köpek tarafından kovalanır ve o da tıpkı ilk adam gibi, kovalanma sırasında düşer ve ölür.
Baskerville etkisi, California Üniversitesi’nde, David Phillips ve meslektaşları tarafından keşfedilmiştir. 1973 ile 1998 yılları arasında, Çin, Japonya ve Amerika’da kalp krizine bağlı 200.000 ölüm vakasını inceleyen bilim insanları ölümlerin ayın dördüne gelme ihtimalinin, Çin ve Japonya’da daha yüksek olduğunu gözlemişlerdir.
Dört, (四, 肆, 死) Kore’de, Japonya’da ve Çin’de ölüm ile ilişkili uğursuz bir sayı olarak görülür. Çin’de ve Japonya’da bazı hastanelerde ve otellerde 4 numaralı oda bulunmaz. Bu batıl inanç, strese yol açarak, kalp krizi ve buna bağlı ölüm vakası sayısını artırmaktadır.
Sir Arthur Conan Doyle’un en sevilen romanlarından biri “The Hound of the Baskervilles”, gerçek bir tıbbi etkinin isim babası olmuştur. Çünkü romanda köpek aslında sadece korkutucu bir unsur olarak varolduğu halde, ölümlere neden olmuştur. Tıpkı ayın dördünün, Asyalılar üzerinde yarattığı korku gibi.
Bazı bilim insanları, romanın yayınlanmasından bir asırdan biraz daha az bir süre sonra, korku ile ölüm arasındaki ilişkiyi araştırmak istemiş ancak insanları korkutarak yapılacak deneyler etik olmayacağı için, Asyada özellikle Çin ve Japon kültüründe, 4 sayısının ölümle olan ilişkilendirilmesinden yola çıkarak, incelemelerde bulunmuş ve endişenin ölüm riskini artırdığını tespit etmişlerdir. Tespitlerine Baskerville Etkisi adını vererek, bu tespiti yapmalarına ilham veren Sir Arthur Conan Doyle’u onurlandırmışlardır.
Sonuç olarak, endişelerin öldürücü etkisi olduğu bilimsel olarak ispatlanmıştır. Endişlerimizi güçlendirmek yerine yatıştırmaya çalışalım. Bazen, endişenin kendisi, endişe ettiğimiz şeylerden daha zararlıdır.
Kaynaklar: