İyi bir gece uykusu yorucu bir günün ardından en fazla ihtiyacımız olan şeydir. Ancak bu her zaman mümkün olmaz. Hatta bazılarımız uykusunda konuşur. Eğer birinin uykusunda konuştuğuna şahit olduysanız anlamlı cümleler duymanın pek mümkün olmadığını bilirsiniz. Bu makale insanların neden bazen uykusunda konuştuğu ile ilgili bilimsel yanıtları özetlemek için kaleme alınmıştır.
Somniloquizm nedir?
Uykuda konuşma ya da uyku konuşması somniloquizm olarak adlandırılır. Uyku konuşmaları çok yumuşak, duyulur duyulmaz bir sesle olabileceği gibi haykırmaya da varabilir. Uykuda konuşma çoğu insanın deneyimlediği son derece yaygın bir durumdur.
Beynin serbest kalışı
Uykuya daldığımızda vücudumuzun genel işleyişinin kontrolü Retiküler Aktivasyon Sisteminden (RAS) Ventrolateral Preoptic Nucleus’a (VLPO) geçer. Burada önemli olan bu geçişin gerçekleştiği andır.
Vücudunuzun uykuya dalacağınız sırada irkildiğini fark etmiş olabilirsiniz. İşte o an bu geçişin gerçekleştiği zamandır. Beyin tam uyku moduna girdiğinde “Hızlı Göz Hareketleri” (rüyaların zamanı) aşaması dahil olmak üzere dört aşamadan geçer. Uyuduğumuz zaman vücudumuzda glisin ve GABA (gama-aminobutritik asit) salgılanır. Bu salgılar bazı organlarımızı felce uğratır. Rüyamızda süratle koştuğumuzu gördüğümüz halde kılımızın kıpırdamaması bu salgıların neden olduğu felç sayesinde gerçekleşir. Benzer şekilde konuşmamızın da günlük hayatımızda olduğu gibi gerçekleşmesi mümkün değildir. Bu nedenle çoğu insanın uyku sırasındaki konuşması bir anlama gelmeyen mırıltılardan oluşur.
Uyku konuşmalarının düzgün ve anlamlı olmaları nasıl mümkün olur?
Bilim insanları bu soruyu kesin bir şekilde cevaplayamazlar. Ancak konu ile ilgili bazı olası açıklamalar geliştirilmiştir: Uyku konuşması büyük bir olasılıkla rüya sırasında gerçekleşir. Eğer kişi beyni tarafından serbest bırakılmış olan glisinin ve GABA’nın etkisinden kurtulabilirse rüyasında tanık olduğu olaylarla ilgili açık ve anlamlı cümleler kurabilir.
Bir diğer hipotez ise uyku konuşmalarının “geçiş uyarılması” ile ilişkili olduğudur. Buna göre uyku konuşması uyku fazları arasındaki geçiş sırasında meydana gelir. Ancak bu geçiş uyarılması durumu daha çok uyurgezerlik ve gece terörü ile birlikte ortaya çıkar.
Uykuda konuşmak kötü bir şey midir?
Söz konusu olan uyku konuşması yanınızda uyuyan birini uyandırmayacak düzeydeyse endişe edecek bir durum olmadığı söylenebilir. Çocuklarda ise tamamen olağandır. Hemen hemen bütün çocuklar uykularında konuşurlar. Ancak 25 yaşından sonra uyku konuşmaları yoğun bir şekilde devam ediyorsa bir uyku uzmanı ile görüşmekte yarar vardır.