“Sürüden ayrılanı, kurt kapar” diye uyarılmadan büyüyen azdır. Bu boş bir uyarı değildir. Doğamız gereği, topluluk halinde yaşamak zorundayız. İnsanlık tarihi, toplumsal uzlaşının ileri götürülmesi çabalarıyla doludur. Ancak Profesör Jerry B. Harvey tarafından gerçekleştirilen araştırma, uzlaşmanın çatışmadan daha büyük problemler barındırdığını ortaya koymuştur.
Abilene Paradoksu Nedir?
Abilene paradoksu, bir grupta aslında çoğunluğun(yada hiç kimsenin) istemediği bir şeyi, herkesin diğerleri istiyor yanılgısına düşerek, yapması durumudur. Gerçekte ortak akıl bambaşka bir sonuca varacakken, uzlaşma kültürünün olumsuz tesiri, ortak aklı felce uğratarak, yanlış kararların alınmasına neden olmaktadır.
Neden kaynaklanıyor?
Günümüzde gruplar, uzlaşmanın ortaya koyduğu sorunlarla baş etmek çalışıyorlar. Profesör Harvey’in çalışması, grup kararlarının çoğunun hatalı olduğunu ortaya çıkarmıştır. Paradoks, bireylerin, tenkit edilmekten ve komik duruma düşmekten korkmaları veya diğerlerini memnun etme isteği ile gerçek düşüncelerini söylemekten kaçınmalarıyla ortaya çıkar. Bu durum, grupların yanlış hedefler belirlemelerine ve organizasyon başarısızlıklarına yol açar.
Konu ile ilgili bilimsel çalışmalar, paradoksun son derece yaygın olduğunu ortaya koymuştur. Grup olarak alınan kararları ve gerçekleştirilen aksiyonları bir de Abilene Paradoksu açısından değerlendirmeliyiz. Belki de topluca çıktığınız bir tatilde, gruptaki hiç kimse o tatile gitmeyi gerçekten istemiyor olabilir. Ya da şirketin geleceği ile ilgili alınan bir ortak karar hakkında, bireylerin birçoğu kararın yanlış olduğunu düşünüyor olabilir.
Abilene Paradoksunun çıkış hikayesi
Sıcak bir yaz günü Teksas Kolemen’da bir aile(bir evli çift ve çiftlerden birinin anne babası) evlerinin verandasında domino oynamaktadır. Dingin ortamdaki sessizlik babanın, “Abilene gidip, gezelim” önerisi ile bölünür. Kadın, kayınpederine katılır, “harika bir fikir” der. Erkek, bu kadar sıcak bir havada 85 km ötedeki şehre gidip gezmenin çok kötü bir fikir olduğunu düşündüğü halde, “Annem de isterse, bana uyar” der. Anne de beklenen yanıtı verir. “Tabi, çok iyi olur.”
Aile yola çıkar. Hava çok sıcak, yol çok uzun ve araba rahatsızdır. Abilene’de yedikleri yemek çok kötüdür. Dönüş yolu daha da beterdir. Aile saatler süren yolculuktan sonra yorgun argın eve varır. Yeniden verandadaki koltuklarına oturduklarında, içlerinden biri “Ne güzel bir gezi oldu değil mi?” diye sorar. Anne evde kalmayı tercih ettiğini, ama grubu çok istekli gördüğü için karara uyduğunu itiraf eder. Erkek, kendisinin kesinlikle istekli olmadığını, serin verandada oturmaktan çok memnun olduğu halde diğerlerini kırmamak için, kendisini feda ettiğini anlatır. Kadın, kocasına katılır. Bu sıcakta dışarı çıkmanın delilik olduğunu düşündüğüm halde esas ben kendimi feda ettiğimi sanıyordum der. Üçü birlikte babaya dönerler. Baba da şaşkındır. Baba, ben asla gitmek istemezdim ama baktım sıkılmış gibi duruyordunuz, gezmek hoşunuza gider diye düşündüm der. Dört kişi bir araya gelip, birey olarak asla vermeyecekleri bir karar vermiş, kararı yerine getirmiş ve mutsuzlukla geri dönmüşlerdir.
Abilene Paradoksu’na kapılmadığımızdan nasıl emin olabiliriz?
- Her şeyden önce grup kararları hakkında konuşmaya vakit ayırmalıyız. (Abilene paradoksu söz konusu olduğunda, grup üyeleri konu hakkında konuşmaktan kaçınma eğilimi gösterirler.)
- Alınan grup kararı ile ilgili olarak, bu kararın en doğru karar olduğuna emin olanların kimler olduğunu sorabilir ve gerekçelerini anlatmalarını isteyebiliriz.
- Fedakarlıkta bulunduğunuzu düşündüğünüz anlarda, kendimize abilene paradoksuna kapılmış olabilir miyiz diye sorabilir, yeni bir değerlendirme yapabiliriz.
- Grup içinde kendi fikrimizi doğru ve net olarak ifade etmediğimiz anlarda, başkalarının da benzer bir durumda olduğu ihtimalini göz ardı etmemeliyiz.
- Bu değerlendirmeleri yaptığımız halde hala kuşku duyuyorsak, gizli oylamaya başvurabiliriz.
Kaynaklar: