Dişlerin çene kemikleri üzerindeki konumlarının estetik ve işlevsel nedenlerle değiştirilmesini konu alan diş hekimliği kolu ortodontidir. Ortodonti tedavisinde dişlerin üzerine yapıştırılan tel parçalarının nasıl olup da dişlerin doğru yerlerine gelmesini sağladığını merak ediyorsanız, okumaya devam edin.
Diş telinin çalışma mekanizması nedir?
Dişlerin üzerine yapıştırılan kare şeklindeki tellere braket denir. Braketlerin ortasından geçen tele ise ark teli. Braketler, kuvvet aktaran parçalar olduğu için dişe çok sağlam bir şekilde yapıştırılır. Eğer iyi yapışmazsa tedavi sırasında çıkabilirler. Ark teli ise dişlerin yer değiştirmesine neden olan kuvveti sağlar. Önce dişlere braketler yapıştırılır. Ark teli braketlere bağlanır. Bağlanma işinde bazen yardımcı elastikler kullanılır ancak dişlerin yeniden yapılandırılmasında esas işi yapan ark telidir. Ark teli nikel ve titanyum alaşımından üretilir. Bu sayede hem sağlamdır (titanyum sayesinde) hem de esnek (nikel sayesinde). Esnekliği sayesinde eğri dişlerin şeklini alabilen ark teli yine esnekliğinin verdiği eski formuna dönme eğilimi nedeni ile dişe sürekli olarak hafif bir kuvvet uygulanmasını sağlar. Ark teli düzelirken dişler de düzelir. Bu kuvvet dişlerimize normal şartlarda uygulanan kuvvetten fazladır. Ark telinin dişlere uyguladığı kuvvet dişleri yerinden oynatır. Daha fazla direnç gerekli olduğunda ark teli kalınlaştırılır böylece kuvvetinin artması sağlanır. Eğer ark telinin pozisyonu, dişi düzeltmeye uygun değilse ark teli bükülerek pozisyon uygun hale getirilir. Bu işlemlerin yapılabilmesi için tedavi gören kişinin, tedavi boyunca diş hekimini belli bir düzende ziyaret etmesi gerekir. Braketler ark telinin konumlanmasına yardımcı olurken, elastik bantlar ark telinin uyguladığı basıncı belirli bir yöne doğru yönlendirmek için kullanılır. Sonuç olarak dişler yavaşça istenen yöne doğru kaymaya başlar.
Dişler yavaşça kayarken dişlerin bağlı olduğu alveolar (diş yuvası kemiği) da yavaşça hareket eder. Diyelim ki bir diş sola doğru hareket ettiğinde dişin sol tarafındaki çene kemiği alveolara yer açmak için aralanır ve dişin hareketi ile arkada kalan boşluk da kemik gelişimi ile dolar. Yani çene kemiği, dişlerin yeni şekline uyum sağlayacak şekilde gelişir. Tedavide bir dişin ayda 1 mm hareket etmesi normal kabul edilir.
Diş telini sadece çocuklar mı kullanır?
Gelişim dönemindeki çocukların ortodonti tedavisi çok kolay yapılır. Çünkü yüz kemikleri büyümeye devam ederken dişlerin pozisyon değişikliğine adapte olması daha kolaydır. Ancak yetişkinlere de ortodonti tedavisi uygulanabilir ancak çocuklara göre daha uzun zaman alır. Günümüzde yetişkin tedavisi de oldukça yaygındır. Diş teli kullanan her beş kişiden birinin 21 yaşın üzerinde olduğu tahmin edilmektedir.
Diş tellerinin estetik olmadığını düşünenler için klasik metal diş telleri yanı sıra seramik, plastik ve renkli seçenekler de üretilmektedir. Yaklaşık iki yıl süren tedavinin sonunda tedavi gören kişinin dişleri hem estetiksel hem de işlevsel olarak hedeflenen sonuca ulaşır.