300 yılı aşkın bir süre, Hindistan coğrafyasına hükmetmiş, Türk-Moğol kökenli Babür İmparatorluğu’nun 5. Hükümdarı Şah Cihan hem Timur’un hem de Cengiz Han’ın torunudur. Şah Cihan, 1631 yılında, çok sevdiği eşi Mümtaz Mahal ile Burhanpur şehrindeki ayaklanmayı bastırmak için yola çıkar. Üstelik Mümtaz Mahal o sırada hamiledir.
Soylu bir aileden gelen Mümtaz Mahal, 14 yaşında iken sözlendiği Şah Cihan’la, (3. eşi olarak) 19 yaşında evlenmiştir. Birçok tarihi kanıt, çiftin olağanüstü bir aşk hikayesi yaşadığını göstermektedir. Mümtaz Mahal hamile olduğu halde, eşini seferde yalnız bırakmamış ancak bu sefer, eşine eşlik ettiği son sefer olmuştur. Mümtaz Mahal, seferde, 14. çocuğunu dünyaya getirdiği sırada hayata veda eder. Öldüğünde henüz 38 yaşındadır.
Şah Cihan’ın çok sevdiği eşinin yasını ömrünün sonuna kadar tuttuğu anlatılır. Mümtaz Mahal’in ölümünün hemen ardından eşinin anısına, Agra şehrinde Yamuna Nehri’ni kıyısında, dünyanın 7 harikasından biri olan Tac Mahal’i yaptırır.
Tac Mahal, aslında beyaz mermer kubbeli entegre kompleks bir yapıdır ancak en önemli bileşkesi anıt mezardır. İmparator Şah Cihan tarafından mimarlar kuruluna emanet edilen Tac Mahal’in inşası, 1631 yılında başlamıştır. Ana mozole, binlerce zanaatkar ve sanatkarın çalışmasıyla, 1648 yılında tamamlanmış ancak tüm bahçe ve binaların tamamlanması için 5 yıl daha gerekmiştir (1653).
Yapının inşasında Hindistan genelinde yaklaşık 20 bin işçi çalışmış, Buhara’dan kakmacılar, Balucistan‘dan taş kesiciler, Bağdat’tan hattatlar, İstanbul’dan kubbe ustası, Semerkand’dan minare yapımcısı, Kandahar’dan taş ustası, Şiraz’dan çizim ustası getirilmişti.
Zikzak döşemeler, yan yana duran esasların arasındaki boşluğu temsil eder. Zemin ve yürüyüş yolları, mozaik desenlerinde zıt renkler kullanılmıştır. Kakma taşları sarı mermer ve yeşim taşlı olup, cilalanmıştır.
Mümtaz Mahal ve Şah Cihan’ın sandukaları (mezarın üst bölümü) kubbenin altında yer alır. Mekanın akustiği sesin 7 defa yankılanmasını sağlayacak şekilde tasarlanmıştır. Şah ve eşinin lahitleri ise alt kattadır.
Tac Mahal yüz binlerce akik, sedef ve firuze gömülü olan duvarları, 42 zümrüt, 142 yakut, 625 pırlanta ve 50 adet çok iri inci ile sevginin en mükemmel tasvirini sunma gayreti olarak, dönemin politik güvenliğinin ve zenginliği ile aynı zamanda bilim ve mimarinin olağanüstü buluşmasını sunmaktadır.