Kola, gazoz, bira, şampanya vb. içkilerin üretiminde içlerine karbondioksit eklenir. Çalkalandıklarında çıkan “tıss” sesi ve şampanya şişesinin açılırken çıkardığı heyecan uyandırıcı ses karbondioksit marifeti ile gerçekleşir.
Karbondioksit
Birçok soğuk içeceğin ve bazı alkollü içkilerin içinde çözünmüş halde karbondioksit gazı bulunur. Gaz halindeki karbondioksitin su ile temas etmesiyle meydana gelen kimyasal reaksiyon sulu karbonik asit ortaya çıkarır.
Karbonik asit ağızda tatlımsı bir his yaratır. Bu olmadan birçok içeceğin tadı son derece yumuşak, aşırı derecede sade hatta yavan bulunabilir.
Neden Karbondioksit?
Bunun birçok sebebi vardır. Bunlardan en önemlileri şunlardır:
Çözünürlük:
Söz konusu olan bir sıvı ile gazın karıştırılması olduğunda en önemli konu çözünürlüktür. Karbondioksit suda iyi çözünen bir gazdır. Hatta karbondioksit toksik olmayan gazlar arasında en fazla çözünürlüğe sahip olan gazdır. Normal atmosfer basıncı söz konusu olduğunda 1 litre suda 1,5 litre karbondioksit çözünebilir.
Öte yandan gazların birçoğu suda çözünemez (örneğin, helyum, hidrojen vb.) suda çözünebilen gazların birçoğu ise zehirlidir (örneğin hidrojen sülfür, amonyak, sülfür dioksit vb.). Bununla birlikte başka gazların da kullanıldığı içecekler vardır ancak bunlar son derece pahalı olduğundan çok az üretilir.
Ayrışmazlık:
Karbondioksitin suda çok iyi çözünmesi, suyun karbonik asit ile tepkimeye girmesi sayesinde gerçekleşir. Bu tepkime de içecekten çıkan “tıs” sesinin sebebidir. Bu tıslama sesi içeceğin görüntüsünün güzel olmasını sağlarken tadını da güzelleştirir.
Kısacası karbondioksitin su ile karıştırılması sonucunda elde edilen sıvı stabildir yani ayrışmaz. Diğer gazlarla karşılaştırıldığında karbondioksit bu konuda da en iyi sonucu veren gazdır.
Maliyet:
Daha önce de değinildiği gibi karbondioksit gazına alternatif olabilecek birkaç gaz daha vardır fakat bunlar sıradan bir içki için son derece pahalıdır. Karbondioksit ise kolaylıkla elde edilebildiği için maliyeti son derece düşüktür.
Muhafaza etme kolaylığı:
Atmosferimizde karbondioksitten daha fazla miktarda oksijen vardır. Ancak karbondioksit yerine oksijen kullanılması durumunda içecek kısa bir süre içinde bozulur oysa ki karbondioksit içeceklerin uzun bir süre taze kalmasını sağlar.
Güvenlik
Karbondioksitin yanıcı bir gaz olmaması da bir diğer tercih sebebidir. Örneğin karbondioksit yerine metan da kullanılabilirdi ancak metan yanıcı bir gazdır ve kullanılması tehlikelidir. Başka bazı gazlar da (örneğin klor) zehirlidir. Ayrıca bir gazı bir sıvı ile endüstriyel ölçekte karıştırmanın çevresel etkilerinin de göz önünde bulundurulması gerekir.
Sonuç olarak, içeceklerde kullanılabilecek karbondioksit dışında başka gazlar da vardır ama bunların hiçbiri karbondioksit kadar lezzetli, güvenli ve ucuz değildir.