X-Men adlı filmin giriş sahnesinde, James McAvoy barda güzel bir kadınla konuşurken kamera ağır ağır kadının gözlerine odaklanır. İşte o anda izleyici, kadının güzelliğine güzellik katan bir özelliğini daha fark eder: Kadının gözlerinin rengi birbirinden farklıdır.
Profesör Charles Xavier’nin dediği gibi anatomide bunun adı heterokromi’dir. Farklı anlamanına gelen hetero ve renk anlamına gelen krom kelimelerinden türetilmiş ve genellikle iki gözün farklı renkte olmasına verilen isimdir.
Heterokrominin Nedeni
Gözlerde belirgin olarak farklı iki rengin bulunmasına heterokromi denir. Bu farklılık, aynı gözde olabileceği gibi iki gözün birbirinden farklı renkte olması şeklinde de olabilir. İrisin rengini (renkli kısma verilen isim iristir.) melanin pigmenti belirler. Melanin pigmenti aynı zamanda saç ve ten rengini de belirler. Melanin miktarı arttıkça gözlerin rengi koyulaşır. Ancak ela ve yeşil gözlerin oluşumu, henüz tam olarak anlaşılmamıştır. Daha önce göz renginin baskın-çekinik kalıtımın standart bir örüntüyü takip ettiği düşünülmekteydi ancak göz rengi poligenik bir özelliktir. Yani çoklu genlerden etkilendiği kanıtlamıştır. Eğer böyle olmasaydı mavi gözlü anne babanın çocuğunun asla kahverengi gözlü olmaması gerekirdi ki bunun mümkün olduğunu hepimiz biliyoruz.
OCA2 ve HERC2 genleri göz renginde önemli rol oynar. OCA2 melanozomların olgunlaşmasından sorumludur. Melanozom ise melanin üreten yapılardır. HERC2 ise OCA2’nin ortaya konmasından sorumlu olduğu varsayılır.
Heterokromi, gözdeki melaninin düzensiz dağılımından kaynaklanır. Bu konjenital yani doğuştan gelen bir özellik olabilir veya sonradan bazı hastalıklar, göz yaralanmaları ve enfeksiyonları sonucu da ortaya çıkabilir. Konjenital heterokromi, genellikle hiçbir şeyin göstergesi değildir. Bazen Waardenburg Sendromu, Horner Sendromu, Parry-Romberg Sendromu, vb. konjenital bir bozukluğa bağlı olarak ortaya çıkabilir.
Sınıflandırması
Melaninin düzensiz dağılımı nedeni ile ortaya çıkan heterokromi 3 farklı şekilde görülür.
1. Tam Heterokromi
Bu tipte, her iki göz farklı renktedir. Tam heterokromi insanlarda pek yaygın değildir.
2. Kısmi Heterokromi
Sektörel heterokromi de denir. Renklerin karışımı kısmidir. Yani her iki göz de büyük ölçüde aynı renktedir ancak farklı bir renk de vardır.
3. Merkezi Heterokromi
Bu tip hetrokromide göz bebeğini çevreleyen halkalar iki farklı renge sahiptir. Dış halka genellikle bireyin gerçek göz rengidir, iç halka ise göz bebeğinden dışarı doğru yayılır.
Tam heterokromi insanlarda çok nadir görülür; kısmi ve merkezi heterokromi ise daha yaygındır. Heterokromi sibirya haskileri ve van kedileri vb. bazı hayvan türlerinde de sık görülür. Kedi ve köpekler yanı sıra at, sığır ve su bufalosunda da ortaya çıkar.
Heterokromi, büyüleyici ve kesinlikle bir kişinin cazibesine katkıda bulunan bir özelliktir. Profesör Charles Xavier’nin dediği gibi heterokromi gerçekten çok müthiş bir mutasyondur.