Okuma aslında son derece karmaşık bir süreçtir. Okuma işinin yapılabilmesi için beynimizin birçok işlevi aynı anda gerçekleştirmesi gerekir. Örneğin bu paragrafı okurken, öncelikle harfleri görsel olarak algılarız. Harflerin görsel bilgisini, bu bilgiye karşılık gelen ses bilgisine bağlarız. Bu sayede kelimeye ulaşırız. Kelimelerin bilgisini, diğer kelimelerle ilişkilendirerek cümlenin bilgisine, cümlelerin bilgisini birleştirerek de paragrafın bilgisine ulaşırız. Verimli bir şekilde okuyabilmemizin temel nedeni bütün bu süreçleri çok hızlı bir şekilde gerçekleştirebilmemizdir.

Disleksi; okuma, yazma ve dil becerilerinde sıkıntı yaşanmasına sebep olan, özel bir öğrenme bozukluğudur. Ancak zihinsel bir özürden kaynaklanmaz. Hatta çoğunlukla zihinsel özrün tam tersi bir durum söz konusudur.

Disleksi nedir, neden kaynaklanır?

Disleksi bir öğrenme bozukluğu tipidir. Disleksiden muzdarip insanlar, harfleri tanımlama konusunda zorluk yaşarlar. Normal ve üstün zekalı kişilerde görülen bu öğrenme bozukluğunda esas sorun, harflerin görsel bilgisinin seslerle bileştirilmesidir.

Konu ile ilgili yapılan geniş araştırmalara rağmen kesin olarak nedeni bulunmamıştır. Genetik ve öğretme metodu gibi çevresel faktörlerin disleksinin gelişiminde rol oynadığı tespit edilmiş olmakla birlikte harflerin görsel bilgisinin seslerle ilişkilendirilmesindeki soruna yol açan mekanizma kesin olarak anlaşılmamıştır.

Semptomlar

Çok küçük çocuklarda disleksinin varlığını tespit etmek zordur. Çocuk büyüdükçe belirtiler çeşitlenir.

Okul öncesi

  • Konuşmanın gecikmesi
  • Kelimelerin yanlış telaffuz edilmesi
  • Kafiyeli kelimeleri kavrayamama

Ancak her çocuğun gelişiminin kendine özgü olduğu, konuşma yeteneğinin ortalamadan geç gelişmesinin çoğunlukla hiçbir soruna işaret etmeyeceği unutulmamalıdır. Ayrıca yukarıda sayılan semptomların hepsi görülse bile bu semptomlar, disleksi dışında başka bir problemden de kaynaklanıyor olabilir.

Okul çağı

Çocuğun yaşı ilerledikçe belirtiler değişir. Bunun temel nedeni çocuklardan yapmaları beklenen şeylerin artmasıdır. Okuma, yazma vb. Bu yüzden gözlenen belirtiler de artar.

  • Harfleri ve sesleri tanıyamama
  • Kelimelerin hecelerini sürekli karıştırma
  • Benzeyen harf ve sayıları karıştırma. Örneğin, “b” ile “d”, “6” ile “9”
  • Okuma sırasında görsel rahatsızlıklardan şikayet etme: Harflerin bulanık göründüğü, figürlerin etrafta dolaştığı vb.
  • Sıralı bilgileri öğrenmede güçlük. Örneğin yılın ayları
  • Yavaş yazma
  • Kötü el yazısı
  • Uzun ve alışılmadık kelimeleri anlamada güçlük, uzun kelimeleri bölerek anlama yöntemini kullanmada yaşanan zorluk

Yetişkinlik

  • Okuma zorluğu
  • Yazılı ifade zorluğu
  • Okuma ve yazma gerektiren işlerden kaçınma
  • Yazım hataları
  • Doğru not alma konusunda sıkıntı
  • Telefon numaraları, şifreler vb. şeyleri hatırlayamama
  • Dikkat çekici ölçüde zeki ve yaratıcı olma

Disleksinin teşhisi ve tedavisi

Disleksinin birçok diğer öğrenme bozukluğu gibi spesifik bir testi yoktur. Teşhisi çeşitli semptomların izlenmesi, tanımlanması ve diğer olası sebeplerin elenmesi ile teşhis edilir. Örneğin çocuğun okuma güçlüğü yaşadığı fark edildiyse önce göz muayenesi yapılır.

Bu öğrenme bozukluğu, ilkokul ilk yılında veli ve öğretmenlerin ortak çabası ile kolaylıkla fark edilebilir. Bir çocuğun disleksik olduğundan şüpheleniliyorsa en doğrusu uygun bir kontrol için bir doktora başvurulmasıdır.

Disleksinin tedavisi yoktur. Ancak hayatı kolaylaştıracak yöntemler kullanılabilir. Yazılı sınavlar yerine sözlü sınavlar uygulanabilir. Teknolojik gelişmeler de disleksiklerin yaşamlarını kolaylaştırıcı çözümler sunmaktadır. Örneğin disleksiklerin okuma ve yazma işini kolaylaştıran programlar geliştirilmiştir.

Disleksi, entelektüel yetenekleri engelleyen bir durum kesinlikle değildir. İnsanlığın ilerlemesine önemli katkılar sağlamış, Leonardo da Vinci ve Thomas Edison gibi ünlü disleksikler, disleksinin kişinin başarısını sınırlayan bir öğrenme bozukluğu olmadığını, sadece aşılması gereken bir zorluk olduğunu kanıtlar.

Kaynaklar:

Benzer Kanıtlar