Düdüklü tencere, yemek pişirme konusunda devrim yaratma iddiası ile mutfaklarımıza gireli onlarca yıl oldu. Bazı mutfakların vazgeçilmez araçlarından biri olurken bazı mutfaklara ise adımını atamadı. Düdüklü tencere sevenler, onun sağlıklı, lezzetli ve hızlı yemek pişirme imkânı sunmasına övgüler düzerken ona alışamayanlar da az değildir. Onlar da yemeği görmeden pişirmenin istenilen kıvamı tutturmayı zorlaştırdığından üstelik patlama riski barındırdığından dem vururlar.

Düdüklü tencere yemeği nasıl bu kadar hızlı pişirir? Besin değerinin korunmasına katkısı var mıdır? Gerçekten patlama riski barındırır mı? İşte cevaplar!

Suyun Kaynaması ve Kaynayan Suyun Basınçla İlişkisi

Suya ısı enerjisi uygulandığında, su moleküllerinin bağları kırılmaya başlar. Suyun iç buhar basıncı ile atmosfer basıncı eşitlendiğinde ise suyun içinde kabarcıklar oluşur ve su kaynamaya başlar. Düdüklü tencerenin işlevini yerine getirebilmesi için mutlaka su gerekir. (Not: Suyun mutlaka su olarak ilave edilmesi gerekmez, besin maddesinin içindeki su da düdüklü tencerenin işlevini yerine getirebilmesi için yeterli olabilir.)

Bildiğiniz gibi her sıvının bir “kaynama noktası” vardır. Örneğin su, 100°C’de kaynar. Ancak bu suyun deniz seviyesindeki kaynama noktasıdır. Zira basınç artarsa kaynama noktasının sıcaklığı da artar. Aynı şekilde basınç düşerse kaynama noktasının sıcaklığı da düşer. Yükseklik arttıkça basınç düşer bu da suyun yüksek bir tepede (tepenin yüksekliğine bağlı olarak değişmekle birlikte) 100°C’nin daha altında bir sıcaklıkta kaynayacağı anlamına gelir. Yani yüksek bir rakımda yemek pişirmek deniz seviyesinden daha uzun bir zaman alır.

Biraz kafanız karışmış olabilir. Zira yüksek bir tepede su daha düşük bir sıcaklıkta kaynadığına göre pişirme süresinin kısalması gerektiği gibi bir çıkarımda bulunmuş olabilirsiniz. Ancak bu doğru değil. Pişme işleminin gerçekleşmesi için pişirilecek gıda ile içine konduğu suyun belli bir ısıda belli bir süre tutulması gerekir. Suyun kaynama noktası ne kadar yüksek olursa besin maddesi o kadar fazla ısıya maruz kalacaktır. Bu da daha hızlı pişme anlamına gelir. İşte düdüklü tencerenin mahareti burada gizlidir. Düdüklü tencerenin iç basıncı normal hava basıncından daha yüksek bir seviyeye çıkar. Böylece su daha yüksek bir sıcaklıkta kaynamaya başlar.

Üretim ve İşlev

Düdüklü tencerenin çalışma mekanizmasını anladığımıza göre düdüklü tencerenin bunu yapabilmesi için nasıl üretildiği konusuna geçebiliriz. Genellikle paslanmaz çelik veya alüminyum alaşımlı bir kap kullanılır. İç basıncın haznenin taşıyabileceğini aşmaması için kapağın üzerinde bir emniyet valfi vardır. Kapak ile kap arasında buharın dışarı sızmasını önlemek amacı ile genellikle kauçuk bir halka kullanılır. Son olarak da ısıya dayanıklı sapların kullanılması gerekir.

Sonuç

Pişirilmek istenen yiyecekler bir miktar su ile birlikte tencereye konur ve kapak kapatılır. Kap ısıtıldığında su buharı kabın içindeki basıncı artırır. Basınç arttıkça suyun kaynama noktası da artar. Normalde 100°C’de kaynayan sıvı, 130°C civarına yükselir. Bu yüzden de düdüklü tenceredeki yemekler çok daha hızlı bir şekilde pişer.

Tencerenin Neden Düdüğü Vardır?

Tencerenin içindeki basınç, gerekli olan basıncı aşması durumunda, kontrol valfi otomatik olarak kalkar ve böylece fazla buhar tahliye olur. Düdüklü tencerenin ıslığa benzer sesine sebep olan da bu tahliye işlemidir. Aynı zamanda bu ıslık sesi, basıncın düzenlendiğinden emin olmamızı sağlar. Basınç düzenlemesi de tencerenin patlama riskinin oluşmasını önler.

Dikkat

Düdüklü tencerenin sesine dikkat edilmelidir. Tencere ocakta uzun süre kaldığı halde düdüğün sesini işitilmezse, valfin tıkanmış olma ihtimali göz önünde bulundurulmalıdır. Bununla birlikte tencerenin kapağını açmadan önce valfi yukarı kaldırarak tencerenin içindeki sıkışmış buharın dışarı çıkması sağlamak gerekir.

Kaynaklar:

Benzer Kanıtlar