Kolay kilo aldığından yakınan bazı insanlar, bunu metabolizmalarının yavaş çalışmasına bağlarlar. Bir de hiçbir kısıtlama olmaksızın canının çektiği her şeyi yediği halde kilo almayanlar vardır. Onların bu durumu da metabolizmanın iyi çalışması ile açıklanır. Peki nedir bu metabolizma? Bazen günah keçisi bazen de gurur kaynağı olan metabolizmayı kontrol etmenin bir yolu var mı?
Metabolizma nedir?
Vücudumuzun yediğimiz, içtiğimiz şeyleri enerjiye dönüştüren biyokimyasal işlemlerinin tümüne metabolizma denir. Yiyecekler, içecekler ve oksijenin dahil olduğu bu biyokimyasal süreçlerin sonucunda enerji elde edilir.
Elde ettiğimiz enerjiyi sadece fiziksel aktivitelerimizde kullanmayız. Kalbimizin atması, nefes alabilmemiz, hücrelerimizin onarımı ve kanın vücudumuzda dolaşması gibi süreçlerde de enerjiye ihtiyaç duyarız. İşte bu temel yaşamsal fonksiyonların yerine getirilmesinde kullanılan enerjiye bazal metabolik enerji denir.
Johns Hopkins Metabolizma ve Obezite Araştırmaları Merkezi’nde araştırmacı ve profesör Will Wong, insanın metabolizmasını kontrol eden mekanizmanın henüz tam olarak anlaşılmadığını bildirmiştir. Ancak Mayo’nun araştırmalarına göre bazı karakteristik özellikler, metabolizma hızını etkiler gibi görünmektedir:
- Vücut yapısı: Daha iri ve daha kaslı insanlar, daha fazla kalori yakarlar. Çünkü daha kaslı insanların bazal metabolik kalori ihtiyacı daha yüksektir.
- Cinsiyet: Erkekler kadınlardan daha fazla kalori yakarlar çünkü aynı yaş ve aynı kilodaki erkeğin vücudundaki kas oranı kadınınkinden daha yüksek olur.
- Yaş: Kas kütlesi yaşlandıkça azaldığından, insanlar yaşlandıkça daha az kalori yakarlar.
Metabolizmamızı değiştirebilir miyiz?
Kuşkusuz yaşımızı ve cinsiyetimizi değiştiremeyiz ancak metabolizma hızını artırmaya yardımcı olacak bazı faktörler vardır.
WebMD önerilerilerinden kısa bir özet:
- Vücudundaki kas oranını artır. Daha kaslı olan insanlar, daha fazla kalori yakarlar. Çünkü kas, istirahat halindeki yağdan daha fazla enerji kullanır.
- Daha aktif bir yaşam stili benimse. Egzersiz yapmak metabolizmamızı sadece egzersiz süresince hızlandırmaz. Egzersiz bittikten sonra metabolizmamız egzersiz öncesine oranla daha hızlı çalışır.
- Öğün atlama. Çünkü uzun süre çok az besin tüketmek, metabolizmanın yavaşlamasına neden olabilir.
- Acılı ve baharatlı yemekler, metabolizmanın hızlanmasına yardımcı olur.
- Kahve ve yeşil çay da metabolizmayı canlandırır ve fiziksel aktivite süresinin uzamasına katkıda bulur.
- Yeterince uyu. Yeterince uyumadığımızda vücudumuzun insülin üretimi artabilir. Rush Üniversitesi Tıp Fakültesi’ne göre; uyku eksikliği, vücudun daha fazla yağ depolamasına neden olur.
Bu öneriler metabolizma hızını artırmaya yarasa da fazla kilo sorununu çözmek konusunda yeterli değildir. Çoğu insan aşırı kiloyu, şansızlık (metabolizmanın yavaş çalışması), tiroit sorunu veya açıklanamayan, nedeni anlaşılmayan bir faktörden kaynaklandığına inanıyor. Oysa çoğunlukla aşırı kilonun asıl neden, alınan kalorinin harcanan kaloriden fazla olması gibi basit bir gerçekten ibarettir.
Kaynaklar: