İnsanlar %90 gibi yüksek bir oranda öncelik söz konusu olduğunda sağ elini kullanma eğilimi gösteriyor. Peki acaba hayvanlar aleminde durum ne? Onların da böyle bir eğilimleri var mı? Bilim insanları, kertenkelelerden kurbağalara, kuşlara ve yakın akrabalarımız maymunlara kadar 119 farklı türün sağ ve sol uzuvlarından birini baskın olarak kullanıp kullanmadıklarını araştırdılar. Araştırmaya göre hayvanlar da tıpkı insanlar gibi bir uzuvlarını diğerine göre daha baskın olarak kullanıyorlar fakat insanlardan farklı olarak bu tercih her zaman sağ uzuvları olmuyor.
Pençeler, patiler vb. söz konusu olduğunda da hayvanlar aleminin %51’i bir uzvunu öncelikli olarak kullanma eğilimi gösteriyor.
Hayvanlar Aleminin Sağlak Türleri
Maymunlar
Şempanzelerin ve maymunların bir şeyi fırlatma gibi eylemler söz konusu olduğunda %50 ila %70 arasında değişen bir oranda sağ ellerini kullanma eğilimi gösterdikleri buna karşın gorillerde bunun %75’e yükseldiği gözlemlenmiştir.
Kaplumbağalar
Doğu Pasifik deri sırtlı kaplumbağalar üzerinde yapılan gözlemlerde yumurtalarını bırakmak için hazırladıkları yıldız şekilli yuvaları sağ arka bacaklarını kullanarak yaptıkları gözlemlenmiştir.
Yengeçler
Nispeten daha basit bir sinir sistemine sahip olan yengeçler, kabuklu deniz canlılarını açmaya çalıştıklarında sağ kıskaçlarını kullandıklarında daha başarılı oldukları görülmüştür.
Yunuslar
27 yunus üzerinde yapılan gözlemlerde, yunusların deniz dibindeki canlıları avlamak için yaptıkları derin dalışlarda boru biçimindeki vücutlarını hızla bir yöne doğru döndürdükleri görülmüştür. Bilim insanları; sağa doğru yapılan dönüşün sol eğilimine; sola doğru yapılan dönüşün ise sağ eğilimine sahip oldukları şeklinde yorumlamıştır. Yunusların, pek çok kaplumbağa çeşidi ve deniz ayısı gibi %99,4 gibi yüksek bir oranda sağ uzuv eğilimli oldukları saptanmıştır.
Hayvanlar Aleminin Solak Türleri
Orangutanlar
Goriller ve şempanzeler çoğunlukla sağlak olsa da orangutanlarda bu tam tersinedir.
Papağanlar
Papağan türleri üzerinde yapılan gözlemlerde hem sağ hem de sol eğilimler görülse de söz konusu olan Kakadu papağanı olduğunda solak olma durumunun çoğunluğu oluşturduğu görülmüştür.
Ahtapotlar
Ahtapotların da favori kollarını olduğunu söyleyebiliriz. Ancak kullandıkları kol tercihini belirleyen, uzanmak istediği nesneyi hangi gözü ile gördüğüdür.
Kediler ve Köpekler
Kedilerde ve köpeklerde solaklığa insanlara oranla üç dört kat daha fazla rastlanır. Bununla birlikte kedilerde cinsiyete bağlı bir eğilim söz konusudur. Erkek kedilerin %95’i sol, dişi kedilerin %95’in sağ patilerini öncelikli olarak kullanıyorlar.
1800 köpek üzerinde yapılan çalışma ise köpeklerin %26’sının her iki patisini de kullandığını %74’ünün ise bir patiyi tercih ettiğini ortaya koymuştur. Bununla birlikte tıpkı kedilerde olduğu gibi dişilerin daha çok sağlak erkeklerin daha çok solak oldukları görülmüştür.
Balinalar
Balinalar avlanırken denizin tabanına doğru dalar, yana döner ve devasa ağızlarıyla deniz dibindeki avlarını toplarlar. Bu manevra çenelerinin bir yönünde sıyrıkların oluşmasına neden olur. İlginç olan bu sıyrıkların ya sağda ya da solda oluşması her iki yönde birden görülmemesidir. Bu da bize onlarda da bir yönün baskın olduğunu gösterir.
Son Söz
Uzuv tercihini belirleyen beynin sağ ve sol yarım küreleridir. Her bir yarım küre, belli görevleri yerine getirmek üzere uzmanlaşmıştır ve beynimizin sağ yarı küresi vücudumuzun sol kısmını, sol yarım küresi ise sağ kısmını aktive eder.
Yapılan bir çalışmaya (çalışmayı görmek için buraya tıklayabilirsiniz) göre, bir uzvu diğerine tercih etme eğilimimiz atalarımızdan miras aldığımız özeliklerimizden biridir. Atalarımız, kendini korumak ya da bir nesneye ulaşmak konusunda bir uzvunu daha fazla tercih ettiyse evrim sürecinde bu uzuvlar, güçlenmiş ve baskın hale gelmiş olmalı. İnsan bir uzvu baskın hale getirmek üzere evrimleştiğine göre diğer hayvanlardaki durumu incelemek evrimsel gelişmelere dair başka ip uçlarına ulaşmamızı sağlayabilir.
Köpeğinizin ya da kedinizin sağlak mı ya da solak mı olduğunu anlamak istiyorsanız ona bir ödül maması uzatın ve hangi patinin size doğru geldiğine bakın.