İsviçre’de evsel atıkları çöpe atmak paralı, geri dönüşüme vermek ise ya çok ucuz yada bedava. Bu sayede, ülkenin geri dönüşüm performansı hızla yükselmiş. Avrupa’da evsel atıkların geri dönüşüme gitme oranı ortalama %28 iken, İsviçre’de bu oran %54, yani neredeyse Avrupa ortalamasının iki katı kadardır.
İsviçre’deki atık yönetimi, kirleten öder prensibine dayanır. Birçok bölgede belli bir ücret karşılığında satılan özel poşetlere konmayan çöpler toplanmaz. Katı atıkların geri dönüşüm oranı şuanda %54’tür, 2020 yılı hedefi ise %60’tır. (Geri dönüştürülebilir ürünlerin atıklarının geri dönüşüm oranı ise %74’tür.)
İnovasyon ve yaşam kalitesi gibi alanlarda çok başarılı bir performans sergileyen İsviçre, bu başarısının aksine, atık üretiminde de Avrupa şampiyonudur. Avrupa Çevre ve Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü(OECD)’ne göre İsviçre’de, her yıl kişi başı 700 kilogramın üzerinde çöp üretilmektedir. İsviçre’deki çöp üretim miktarı, son 25 yılda üç kat artmıştır.
Geri dönüşümde en kritik konu, çöpleri sınıflarına ayırmak. Herşeyi olduğu gibi çöpe atmaya göre, sınıflandırarak geri dönüşüme vermek çok zahmetli. Çünkü bazen bir ürünün atığı bile üç, dört farklı sınıflandırma gerektirebiliyor. Örneğin bir yoğurt kutusu, dışı plastik, kapağın altındaki kaplama aluminyum, ambalajın üzerindeki etiket kağıt vb. olabiliyor. Keza küçücük bir çay poşeti, 3 farklı sınıflamaya tabi atık malzeme içeriyor. Kısacası böylesi zahmetli bir işin, modern dünyada, maddi bir kazanç elde edilmeden yapılamayacağını fark eden İsveç, çareyi çöp atmayı paralı yapmakta bulmuş.
Teneke-alimunyum içecek kutusu, pil, ampül, camlar, kağıt, plastik, tekstil ve elektrikli cihazlar ayrıştırılarak geri-dönşüm kutularına atılıyor. Geri dönüşüm sınıflandırılması yapılmış atıklar, her zaman evlerden toplamıyor. Böyle durumlarda atıkların, geri dönüşüm noktalarına götürülerek, sınıfına uygun kutulara atılması gerekiyor.
İsviçre’de 7 farklı geri dönüşüm organizasyonu bulunuyor. Örneğin FERRO- kutu içecek ambalajlarının geri dönüşümünü gerçekleştiriyor. IGORA ise evde kullanılan aluminyum malzemelerin vb.
Çöp ile ilgili bu kuralların ihlal edilmesi durumunda, ciddi para cezaları söz konusu oluyor. Para cezası tutarı 10 bin İsviçre frangına kadar çıkabiliyor.
Not:Ülkemizde de 2015 yılında kurulmuş olan “Çöpüne Sahip Çık” adlı organizasyon, daha az çöp üretmek ve çöplerin geri dönüştürülmesi ile ilgili farkındalığı artırmaya yönelik çalışmalar yürütüyor.
Kaynaklar: