Sevimli bir meleğe benzemelerine rağmen her daim istediklerini almayı bilen manipülatörlerle mücadele etmek zordur. Çünkü sizi deli etmelerine rağmen bunu nasıl yaptıklarını kanıtlayamazsınız. Onlar masum ve iyi niyetli görünmeye devam ederken, istediklerini elde eder ve üstelik suçlanan siz olursunuz.
Pasif agresif manipülatörlerle girilen yıpratıcı mücadele ruh halinizi agresif-agresif kıldıysa bu makale size yardımcı olabilir. Bu kişilerle mücadele etmek kolay değildir ama imkansız da değildir.
Öncelikle sorunu doğru bir şeklide tespit etmek gerekir ki bu hiç de kolay değildir. DSM-IV(Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı) pasif-agresifliği “sosyal veya mesleki konularda kronik olarak gerçekleşen örtük negatif davranış örüntüleri ve talepleri pasif bir dirençle karşılayan yaygın bir davranış modeli” olarak tanımlanmaktadır.
Pasif Agresif ile Örtülü Agresif arasındaki fark;
Pasif agresiflik aslında uyumsuzluk şeklinde ortaya çıkan negatif kişilik bozukluğu olarak tanımlanır. Bu tanımlamada manipülasyon yoktur. “Koyun Postundaki Kurtları Anlamak ve Onlarla Baş Etmek” adlı (In Sheep’s Clothing: Understanding and Dealing With Manipulative People) kitabında George K. Simon, örtülü saldırganlık ve pasif-agresifliğin her ikisini de saldırganlığın dolaylı bir yolu olarak tanımlarken, bu ikisinin aynı şey olmadıklarını söyler.
Pasif-agresiflik; iş birliğine direniş, küsme, surat asma, sızlanma, yapılması istenen şeyi kasıtlı görünmeyecek şekilde unutma gibi davranışlar ortaya koyarak, aslında onlara sinirlenmenize rağmen kızgınlığınızı gösterememenize yol açarlar. Oysa örtülü agresiflik (saldırganlık) en basit ifadeyle; “iyi görünmeyi bilen kötülüktür“. Çünkü her ne kadar örtülü de olsa aktif bir şekilde saldırgandırlar.
Tüm agresiflere göre hayat bir yarışmadır. Bu kişiler kaybetmeyi aşağılayıcı bulur. Ancak bu grubun içinde en tehlikeli olanlar, örtülü agresiflerdir. Çünkü agresif olmalarına rağmen öyle görünmezler. Tıpkı şirin oyuncak bir ayıcığın pençeleri olması gibi.
George K. Simon konu ile ilgili kitabında örtülü agresyonla* mücadele edebilmek için öncelikle onu teşhis etmemiz gerektiğini söyler. Çünkü onların gizli taktiklerini tanımlamadan, onlara av olmaktan kurtulma şansımız yoktur.
Örtülü Agresif Taktikleri 101
İlk uyarı: Bu taktikleri herkesin biraz kullandığı unutulmamalıdır. Yalan söyleyen herkese yalancı diyemeyeceğimiz gibi pasif agresif taktikleri uygulayan herkesi örtülü agresif olarak tanımlayamayız. Ancak kuşkusuz tüm manipülatif davranışlar rahatsız edicidir.
İşte örtülü agresiflerin en sık kullandığı taktikler:
1) Masum görünme, bilmezden gelme ya da kafa karışıklığı
Gerçekten kötü bir şey yaptıklarında aptalı oynayarak, yol açtıkları kötü sonucu farkında olmadıklarını iddia ederler. Aniden artan unutkanlık eğilimi vb. sıklıkla görülür.
George Simon’a göre bu taktiğin amacı: Muhakeme yeteneğinizden kuşku duymanızı sağlamaktır.
2) Saptırma ve kaçınma
Asla bir soruya doğrudan cevap vermezler. Köşeye sıkışmamak için her zaman soruları çarptırarak ve gerçek nedenleri açıklamaktan kaçınarak yanıt verirler.
Kitaptan alıntı: Manipülatörler saptırma ve dikkat dağıtma taktikleri ile kendi davranışlarına odaklanmanızı önlemeye çalışırlar. Gizli amaçlarını hayata geçirmek için bu taktikleri ustaca uygularlar. Bu taktikle baş etmenin en temel yolu, ana konudan uzaklaşmamaktır.
3) Yalan
İşin içine yalanlar karışır ama bu yalanlar genellikle siyah beyaz kadar düz yalanlar olmaz. Aslında bunları yakalamak da zor değildir. Yalanlar genellikle çarpıtma ve ihmal edilmiş konular olarak ortaya çıkar.
Kitaptan alıntı: En tehlikeli çarpıtma biçimi, kasıtlı olarak belirsiz bırakılanlardır. Bu genellikle onların favori taktiğidir. Hikayelerini dikkatlice hazırlarlar. Bu hikayeyi dinlediğinizde, konu hakkında bilgi sahibi olduğunuzu düşünürsünüz. Ancak hikayenin asıl bilgileri dışarıda bırakılmıştır. Asla gerçek bilgilere sahip olmadığınızdan, son derece kaygan olan zemini sağlam zanneder ve böylece ağlarına düşmüş olursunuz.
4) Çekicilik ve öfke
Örtülü agresif manipülatörler, öfkeli ve çekici görünme konusunda çok başarılıdır. Bir pohpohlama veya espri ile dikkatiniz dağıldığı sırada ortaya çıkan suçlamaya nasıl yanıt verirsiniz? Bu taktiğin amacı dikkatinizi dağıtarak tepkilerinizi kontrol etmektir.
Bazen de öfke gösterilerini kullanırlar. Aslında öfke istemsiz bir duygudur. Köşeye sıkıştığını hisseden insan öfkelenir. Ancak eğer söz konusu öfke, kolaylıkla yükselip düşüyorsa bu gerçek bir öfkeden ziyade taktiksel bir gösteri olabilir. Bu davranış genellikle karşısındaki kişiyi sindirmek ya da savunma durumuna sokmak için kullanılan bir taktiktir.
5) Kurbanı oynamak
Genellikle insanlar başkalarının acı duyduğunu görmekten nefret ederler. Onlar başkalarının acılarından herkes kadar etkilenmez fakat sizin etkilendiğinizi çok iyi bilirler. Acı çeker gibi göründükleri anda sizi etkileyeceklerini ve onların şefkatli bir müttefiki olacağınızı gayet iyi bilirler.
Kitaptan alıntı: Kurbanı oynamak, kendini bir durumun ya da kişinin kurbanı olarak göstermek, sizin merhamet ve sempati duygularınızı uyandırmak için kullanılan bir taktiktir. Örtülü agresiflerin buradaki silahı, sizin acı çeken insanları görmeye katlanamamanız gerçeğidir. Bu taktik uygulanması en kolay taktiktir. Yapması gereken tek şey, sizi acı çektiğine inandırmaktır. Bunu başardığında onun sıkıntılarını gidermek için büyük bir istek duymaya başlarsınız.
6) Rasyonelleştirme ve önemsizleştirme
Manipülatörün aslında iyi bir insan olduğuna inanmak isteriz. Başka bir deyişle fark ettiğimiz problemli davranışlara mazeret ararız. Onlar da bize bunu vermekten büyük mutluluk duyarlar. Bunu yapabilmek için doğal bir eğilimimiz olan teyit ön yargısından yararlanırlar.
Kitaptan alıntı: Manipülatör rasyonalizasyonu kullanarak, uygunsuz ve zarar verici davranışına mazeretler bulur. Bu taktik, bilhassa manipülatörün sunduğu açıklama (ya da davranışın gerekçesi) makul vicdanlı bir insan için yeterince mantıklı bir formdaysa son derece etkilidir.
Önemsizleştirmeyi tespit etmek çok daha kolaydır. Çünkü bu taktik uygulanırken genellikle aynı cümleler kullanılır. Eğer ikna konuşmasında “O kadar da önemli bir şey değil,” “sadece“, “yalnızca” vb. sıklıkla kullanılıyorsa karşı karşıya kaldığınız taktiğin önemsizleştirme taktiği olduğunu anlayabilirsiniz.
7) Suçlama ve utandırma
Diğer iki favori yöntem ise suçlama ve utandırmadır. Örtülü agresif manipülatörler kendilerini kötü hissetmezler ama size kendinizi nasıl kötü hissettireceklerini çok iyi bilirler. Kendini kötü hisseden insan, manipülatörün arzu ettiği tepkiyi verir: Suçlamaya odaklanır ve savunma durumuna girer.
Kitaptan alıntı: Onlar, size kendinizden şüphe etmenize yol açacak suçlamalarda bulunmak konusunda son derece yeteneklidirler. Kendinizi kötü hissettiğinizde, yükselen kaygılı ruh haliniz, daha itaatkâr bir tutum benimsemenize yol açarak, onları amaçlarına bir adım daha yaklaştırır. İyi bir manipülatör, karşı tarafa kendisini “bencil” hissettirmek konusunda uzmandır. Kendinizi bencil hissederseniz, manipülatörünüz zafere bir adım daha yaklaşır.
Utandırma da benzer bir etkiye sahiptir. Eğer kendinizi yetersiz ve değersiz hissetmenizi sağlayabilirlerse manipülasyona daha açık bir hale gelmiş olursunuz.
⚓︎
Bu özel yetenekli kişiler, yukarıda özetini sunduğumuz taktiksel davranış örüntülerini tutarlı bir şekilde kullanırlar. Bu taktikleri uyguladıktan sonra da tepki vermeniz için beklerler. Uygulamada hangi taktiklerin işe yaradığını kavrar ve bunlar üzerine giderler.
Bunların tamamını tespit ederseniz öncelikle taktiklere tepki vermekten kaçının ve yolunuza bakın. Ancak bu her zaman gerçekçi bir seçenek değildir. Zira onlar yaşamınızın her alanında olabilirler. Bu yüzden onları her zaman sıradan bir arkadaş gibi arkanızda bırakarak yolunuza devam edemezsiniz. Peki onlarla yaşamanın bir yolu var mı diye merak ediyorsanız, yarın yayınlayacağımız makaleyi okumanızı öneririz.
Kaynak:
Not: *Agresyon: İstediği hedefe ulaşması engellenen kişinin ya da grubun gösterdiği kızgınlık ve öfke eğilimine agresyon denir.