Aslında Dünya’nın %71’ini oluşturan su kütlesini, pekâlâ “Dünya Okyanusu” adı ile adlandırabilirdik. Çünkü Dünya’da suyun %97’sini oluşturan bu devasa su kütlesinin bölgeleri arasında, su akışını engelleyecek hiçbir engel yoktur.

Uzun yıllar boyunca “Dünya Okyanusu”nu dört bölüme ayırılıp, dört farklı adla anılmıştır: Atlantik, Pasifik, Hint ve Arktik (Kuzey Buz Denizi). Bunun yanı sıra okyanuslar daha küçük birimlere de ayrılır, denizler, haliçler, koylar vb.
2000 yılında alınan bir kararla, Antarktika çevresine “Güney Okyanusu” adı verilmiş ve böylece resmi olarak Dünya’daki okyanus sayısı beşe çıkarılmıştır.

Pasifik Okyanusu

Pasifik Okyanusu, nam-ı diğer Büyük Okyanus, 155.557.000 km² ile dünyanın en büyük okyanusudur. Dünya’nın yüzölçümünün %28’ini oluşturan Pasifik Okyanusu’nun alanı, neredeyse Dünya’nın tüm kara parçalarının toplam yüzölçümüne de eşittir. Derinliği ortalama 4.028 m’dir. Dünya’nın en derin noktası olan Japonya yakınlarındaki Mariana Çukuru’nun derinliği, 10.925 m’dir. Pasifik Okyanusu Dünya’nın en önemli keşif ve göç rotası olduğu için de çok önemlidir.

Atlantik Okyanusu

76.762.000 km²’lik yüzölçümü ile Atlantik Okyanusu dünyanın en büyük ikinci okyanusudur. Atlantik Okyanusu Batı Yarımküre’ de Afrika, Avrupa, Güney Okyanusu arasında yer alır. Baltık Denizi, Karadeniz, Karayip Denizi (Antil Denizi), Meksika Körfezi, Akdeniz ve Kuzey Denizi gibi diğer büyük su kütlelerini içine alır. Atlantik Okyanusu denildiğinde akıllara büyük kasırgaların gelmesi boşuna değildir. Genellikle Ağustos ile Kasım ayları arasında Afrika kıyılarında gelişen güçlü kasırgalar, Karayip Denizi’ne doğru ilerler.

Hint Okyanusu

Dünyanın üçüncü büyük okyanusu olan Hint Okyanusu, 68.566.000 km²’dir. Afrika, Güney Okyanusu, Asya ve Avustralya arasında yer alır. Hint Okyanusu’nun ortalama derinliği 3,963 m’dir. En derin noktası olan Java Çukuru’nun derinliği 7,258 m’dir. Andaman Denizi, Arap Denizi, Flores Denizi, Cava Denizi ve Kızıl Deniz gibi büyük su kütleleri yanı sıra Aden Körfezi, Umman Körfezi, Mozambik Kanalı ve Basra Körfezi gibi daha küçük ancak son derece önemli su kütleleri Hint Okyanusu içinde yer alır. Hint Okyanusu’nda oluşan musonik hava olayları, Asya’nın güneydoğusunu etkiler. Uluslararası ticaretin rotası içinde yer dar su yolları ile ünlüdür.

Güney Okyanusu

Dünya’nın en yeni ve dördüncü en büyük okyanusu Güney Okyanusu’dur. Uluslararası Hidrografik Örgütü (International Hydrographic Organization) tarafından 2000 yılında bu bölgenin beşinci okyanus olarak kabul edilmesine karar verilmiştir. Bunun için Pasifik, Atlantik ve Hint Okyanuslarının sınırları içinde kalan bazı alanlar Güney Okyanus’unun sınırları içine dahil olmuştur. Güney Okyanusu, Antarktika kıyılarından başlar, 60 derece güney enlemine kadar uzanır. Toplam alanı 20.327.000 km²’dir. Derinlik 4.000-5.000 metre arasında değişmektedir. İsimlendirilmiş en derin noktası Güney Sandviç Çukuru’dur ve derinliği 7.235 m’dir. Dünyanın en büyük okyanus akıntısı olan “Antarktika Çevresi Akım”ı doğuya doğru hareket eder ve 21.000 km uzunluğundadır.

Arktik Okyanus

Arktik Okyanusu (ya da Kuzey Buz Denizi), 14.056.000km² alanla dünyanın en küçük okyanusudur. Avrupa, Asya ve Kuzey Amerika arasında uzanır. Ortalama derinliği 1.205 m’dir. En derin noktası, Fram çanağının derinliği 4.665 m’dir. Arktik Okyanusu’nun büyük bölümü, yıl boyunca on metre ile üç metre arasında değişen kalınlıklardaki yüzen buz kütleleri ile kaplıdır. Bununla birlikte küresel ısınmanın etkilerini en çok açık şekilde bu bölgede görürüz. Kuzeybatı Geçidi ve Kuzey Deniz Yolu, dünya tarihinde önemli ticaret ve keşif alanları olmuştur.

Kaynaklar:

Benzer Kanıtlar