Ülkelerin borç aldığı birkaç kaynak vardır:
Devlet kurumları
Ülke kendi kurum ve kuruluşlarından borç alabilir. Örneğin Amerika’nın federal kurumlarına yaklaşık olarak 5,6 trilyon USD borcu bulunmaktadır ki bu rakam toplam borcunun %30’unu oluşturur.
Kurumlar devletten daha mı zengindir?
Örneğin Sosyal Sigortalar Kurumu gibi bazı devlet kurumlarına ödenen vergiler, onların ihtiyaçlarından fazla olduğunda, kurum bu para ile devlet tahvili satın alır. Böylece hem ülkeye yardım etmiş hem de iyi bir faiz oranı ile kar elde etmiş olur.
Yabancı ülkeler
Tahmin edebileceğiniz gibi, bir ülke borçların büyük bölümünü başka ülkelerden alır. Örneğin ABD’nin Çin’e 1.176,6 milyar USD, Japonya’ya 1.084,1 milyar USD, İrlanda’ya 328,7 milyar USD borcu bulunmaktadır. (Kaynak).
Bir ülke, başka bir ülkeye nasıl borç verir?
1979 ABD hazine bonosu. (Photo Credit: JHerbstman / Wikimidea Commons)
Borç, genellikle ülke tarafından çıkarılan hazine bonoların / tahvillerin satın alınması ile verilmiş olur. Ülkeler yabancı bir ülkenin örneğin ABD’nin hazine tahvillerini satın alırlar. Bu tahviller kolaylıkla satılabilir ve beklenmedik bir kriz olmadığı sürece tahvillerin değeri düşmez ve ülkenin “likit varlık”ı olarak değerlendirilir.
Vatandaşlar
Vatandaşlar da devlet bonosu / tahvili satın alarak ülkelerine borç verebilirler. Hatta bireylerden alınan borçlar, toplam borçların önemli bir kısmını oluşturur. Birçok insan birikimini devlet bonosu / tahvili alarak değerlendirmek ister. Çünkü hem getirisi iyi hem de güvenli bir yatırımdır. “Borçlanma araçları fonu” diye bir yatırım aracı duydunuz mu? Bankalardan satın alabileceğiniz bu fon, öncelikle devlet menkul kıymetleri, hazine bonoları, şirket tahvilleri gibi borç veya sabit getirili menkul kıymetlerin bir karışımına yatırım yapar. Bu fon genellikle sabit bir faiz oranına sahiptir ve büyük oranda ‘güvenli yatırım’ olarak düşünülür. Yani yatırım fonu aldığınızda aslında ülkenize borç vermiş olursunuz.
Böylece bir ülkenin borç aldığı en önemli kaynakları kısaca özetlemiş olduk. Ancak gerçekte ülke borçları, son derece karmaşık, yüzlerce farklı oyuncunun dahil olduğu bir alandır. Ülkelerin borç almasının temel amacı ise harcamalarını karşılarken ülke ekonomisinin büyümesini sağlamaktır.
Not: “(!) “, cümleye sarkastik bir anlam katmak için kullanılmıştır.