Bilimsel gelişmeler ve teknolojinin yaşamımıza girmesi unutma ve hatırlama biçimlerimizi değiştiriyor. Kolaylıkla erişemeyeceğimiz bilgileri daha iyi hatırlarken kolay erişebileceklerimizi çabucak unutuyoruz. Konu ile ilgili yapılan araştırmalar “dijital amnezi” ve “google etkisi” kavramlarının doğmasına neden olmuştur. Bu iki kavram, unutma eğilimimizi ve bilginin kendisini hatırlamaktan çok o bilgiye nereden ve nasıl ulaşabileceğimizi hatırlama eğilimimizi tarif etmekte kullanılmaktadır.

Google Etkisi ve Dijital Amnezi

“Google etkisi” internetten ulaşacağımızı bildiğimiz bilgileri, “dijital amnezi” ise dijital cihazlarımıza kayıt ettiğimiz bilgileri unutma eğilimi olarak tanımlanır. Ancak tanım bununla sınırlı değildir. Bu iki fenomenin birbirine benzemesi, (kasıtlı veya kasıtsız olarak) dijital olarak ulaşabileceğimiz bilgileri hatırlama biçimimizin değişimine dayanmasıdır. Bu değişim, bir bilginin hatırlanmasından daha iyi bir şekilde o bilgiye ulaşma şeklinin (arama çubuğuna ne yazılması gerektiğini ya da bilginin bulunduğu dosyanın adını hatırlama vb.) hatırlanmasıdır.

MIT doktora tezleri üzerinde yapılan incelemede, öğrencilerin referans gösterdikleri kaynaklarda önemli bir değişim olduğu bununla birlikte öğrenciler tarafından hatırlanan bilgilerin, bilginin kendisinden çok bilimsel literatürdeki yerleri olduğu anlaşılmıştır.

Esasen, dijital cihazları ve interneti hafızamızın harici bir kaynağı olarak gördüğümüzü ve hatta bunları transaktif hafızanın bir parçası olarak kabul ettiğimizi göstermektedir. Transaktif hafıza, genellikle gruplarda gözlenir. Grup üyeleri bir bilginin kodlanması, kaydedilmesi ve geri çağırılması süreçlerinde görev alır ve birbirlerine güvenirler. Böylece her bir grup üyesi, bilişsel kaynaklarını daha efektif bir şekilde kullanmış olur.

Not: İnternetin transaktif hafızamızın bir parçası olduğu konusuna katılmayanlar olmuştur. Onlara göre internet, grup içinde bireyler arasındaki bilişsel sistemin oluşmasını sağlamaz.

Bu etkiyi anlamak niçin önemli?

Hatırlamamız gereken binlerce bilgi ve elimizin altında bunu kolaylaştıracak birçok cihaz varken bunları kullanmamak çok saçma olur. Tıpkı tahmin edilmesi zor şifreler kullanmamızın yolunu açan belli bazı sorularla şifreyi hatırlamamızın kolaylaşması gibi.

Cihazlarımız sayesinde kolaylıkla hatırlayabileceğimiz bilgileri kasıtlı olarak unutmada hiçbir sakınca yoktur. Üstelik bazı şeyleri unutmanın stratejik faydaları vardır. Çoğumuz her gün sayısız bilgi ile karşılaşıyoruz. Bu bilgileri hatırlama kabiliyetimizden ziyade bunlara ulaşma yolunu hatırlama yeteneğimize güvenmemiz yanlış olmaz. Bu sayede bilişsel kaynaklarımızı daha faydalı bir şekilde kullanmış oluruz.

Bir bilgiyi hatırlamak konusunda cihazlara güvenmek sadece iki durumda sorun yaratabilir:

  • Herhangi bir nedenden ötürü, dijital bir kaynağa güvenmek istemediğimiz durumlar.
  • Uzun vadede özümsemek ve her daim hatırlamak istediğimiz bilgiler!

Sonuç olarak, önemli olan bu fenomeni farkında olmak ve bunu kontrollü bir şekilde kullanmaktır. Yani, dijital olarak ulaşabileceğimiz bilgileri bilinçli olarak unutmamızda hiçbir sakınca yoktur.

Kaynaklar

Benzer Kanıtlar