İnka İmparatorluğu, 1438 yılında kuruldu. Ancak İspanyol denizciler kapıdaydı. İspanyolların, koskoca Aztek İmparatorluğunu, üzerinde dumanlar tüten bir yıkıntıya çevirmeleri, 5 yıldan daha kısa sürmüştü. Ardından İspanyol denizciler, rotalarını İnka İmparatorluğunun kıyılarına çevirdiler. İnka İmparatorluğunun 40 bin askerine karşılık, İspanyollar 168 kişiydi. Ancak İspanyollar, Aztek’lerin yıkılışı ile ilgili detaylı bilgiye sahipken, İnka İmparatorluğu, burunlarının dibinde yaşananlardan bihaberdi. Bilginin gücü yeniden sahnedeydi. 1438 yılında  kurulan imparatorluk, 1533 yılında yıkıldı yani İnka İmparatorluğu sadece 95 yıl hüküm sürdü. 

İnka İmparatorluğunun kuruluşu ve yükselişi

İnkalar, 12. yüzyılda Manco Capac liderliğinde, Cuzco bölgesinde, küçük bir beylik kurdular.  Bölgeye geldiklerinde, bölgede başka halklar vardı. İnka’lar da bu halklardan biri olarak bölgeye yerleştiler. Bu küçük güçler arasında yerel savaşlar, İnka’ların da katıldığı bir konfederasyon altında birleşilmesi ile son buldu. İnka’lar, bu konfederasyonda baskın bir konuma geldi ve lingua  francası ortak dil olarak kullanılmaya  başlandı. İnka oymağı, konfederasyonda zamanla önem kazandı. Ancak İnka’lar gerçek anlamda bir devlet olmayı 14. yüzyılın ortalarında başardılar.

1400’lü yıllarda toprakları Cuzco’nun çevresinde yarıçapı 40 km olan bir daireden ibaretti. İnka’lar 1438 yılında, bölgedeki tek hakim güç olmayı başardılar. Bölgede İnka’lara karşı koyabilecek tek güç olan Chancas grubuna da hakim olmaları ile krallığı yeniden organize ederek imparatorluk haline getirdiler. Barışçıl bir siyasetle topraklarını siyasi başarılar ile genişletmeye başladılar. 1450 yılına gelindiğinde topraklarını Titikaka Gölü’ne kadar genişlettiler. 1463’te ise Chimor Krallığını da fethederek günümüzde, Ekvador’da ve kısmen Peru’da kalan bölgeyi ilave etmeyi başardılar. 1523’te, İnkalar’a karşı duran son oymak Kara’lar da ortadan kaldırıldı. İmparatorluğun toprakları Peru, Bolivya, Ekvador gibi ülkelerden Kolombiya, Arjantin ve Şili’nin bir kısmını içine alacak kadar genişledi.

 İspanyolların gelişi ve imparatorluğun yıkılışı

Kolomb’un Amerika’ya ilk seyahati 1492 ile Cortes’in Meksika’ya gelişi 1519 arasındaki yıllarda, İspanyollar Karayip Adaları’nın çoğunu fethederek, bir dizi koloniye sahip olmuşlardı. Cortes, Meksika’ya geldiğinde kendisini barış elçisi olarak tanıttı ve kendisini liderlerine götürmelerini istedi. Montezuma (Aztek hükümdarı) Cortes’i huzuruna kabul ettiğindeyse, önce Motezuma’nın silahlı korumalarını öldürdüler. Sonra da Motezuma’yı esir aldılar. Cortes’in emrinde sadece birkaç yüz İspanyol vardı ve en yakın İspanyol takviyesi 1500 km uzaklıktaki Küba’daydı. Motezuma’nın görevinin başında olduğu sanılırken, aslında imparatorluğu Cortes yönetmeye başlamıştı.

Cortes, Motezuma’yı ve danışmanlarını sorguya çekti, yerel dillerde konuşabilecek çevirmenler eğitti, küçük keşif grupları kurarak, halk ve şehirler hakkında bilgi topladı. Aztek seçkinleri, durumu fark edip, harekete geçmeye yeltendilerse de geç kalmışlardı. Aztek’lerin tarihe karışması ile sonuçlanan İspanyol zaferi, onları daha da hızlandırdı.

Cortes’in Meksika’ya gelmesinden 10 yıl sonra, bu defa başka bir İspanyol denizci Pizzarro, İnka İmparatorluğu’nun kıyılarına yanaştı. Üstelik onun Cortes’ten de az askeri vardı. Ancak Pizzarro, Aztek’lerin  yıkılışı ile ilgili detaylı bilgiye sahipti, oysa İnka’ların hiç bir şeyden haberleri  yoktu. Pizzarro da kendisini, İspanyol Kralı tarafından gönderilmiş barış elçisi olarak tanıttı. İnka lideri Atahualpa’yı görüşmeye davet etti ve esir aldı. Böylece tarih tekerrüre başlamıştı. Temmuz 1529’da İspanya kraliçesi, Francisco Pizarro’nun İnka imparatorluğunu fethetmesine izin vermiş ve onu tüm Peru fetihlerine komutan olarak atamıştı.1548’de bölgede İspanyol egemenliği sağlandı. İspanyol işgali, yağma, halkı kırıp geçiren salgın hastalıklar, kıtlık, kölelik gibi sonuçlar ortaya koydu.Yaklaşık 25 yılda, 5 milyon yerli yaşamını kaybetti.

Kaynaklar

 

Benzer Kanıtlar