Prozac gibi anti-depresanların belli bir miktarı, değişime uğramadan insan vücudundan idrar yolu ile dışarı atılır. Dışarı atılan kısım arttıkça, deniz ve akarsularda yaşayan canlıların davranışlarında, antidepresana maruz kalmaktan kaynaklanan değişimler gözlenmeye başlanmıştır.
Atık su arıtma tesisleri, antidepresan ve uyuşturucu kullanımına ayak uyduramadı.
Genellikle atık su arıtımı, katı maddelerin ekstraksiyonu (yani parçalanma, ayrılma işlemi) ile insan sağlığına zararlı olan bakterilerin öldürülmesi işlemlerinden ibarettir. Uyuşturucu ve antidepresan kullanan insanların idrarlarında bulunan antidepresanların ve diğer kimyasal maddelerin arıtılması göz ardı edilmektedir. Buffalo Üniversitesi’nden Kimya profesörü Dr. Diana Aga; balıkların beyinlerinde, sanki uyuşturucu kokteyli almışlar gibi bu kimyasalları görmeye başladıklarını bildirmiştir.
Antidepresanların çevreye olan etkisi
Prozac, Zedprex, Deprex,vb. ilaçların hepsi fluoksetin ihtiva eder. Ağız yolu ile alınan fluoksetin’in %10’dan daha az bir miktarı herhangi bir değişime uğramadan, vücuttan idrar yolu ile dışarı atılır. Antidepresanların birçoğu serotonin, dopamine ve glucuronide gibi transmiterlere etki eder. İlaca dolaylı olarak maruz kalınması da organizmaların doğal nörotransmiter seviyelerinin değişmesine yol açar. Atıkların baskın olduğu akarsularda yaşayan canlılarda, fluoksetin ve sertralin tespit edilmiştir. Suda yaşayan organizmalarda fluoksetine maruz kalmanın ekotoksik etkileri olduğu gözlenmiştir. Mercan resiflerinde yaşayan balıklarda, serotonine bağlı olarak agresif davranışların azaldığı gözlemlenmiştir.
Doğal olmayan fluoksetin, serotoenerjik(serotonin tarafından harekete geçirilen sinirler) artışa neden olarak, balıkların hareketlerinde agresif davranışların azalmasına yol açarken; yengeç, ıstakoz, karides gibi büyük, çoğunlukla suda yaşayan eklem bacaklı kabukluların davranışlarında ise agresifliğin artmasına yol açıyor. Bu durum geçici olarak, hakim olan sosyal statünün tersine dönmesine yol açabilir. Astlar ve üstler yer değiştirebilir. Birkaç hafta gibi kısa bir süre, yoğun bir şekilde fluoksetine maruz kalınan bir bölgede yapılan incelemede, bir aylık mürekkep balıklarının hafızasal işlemlerinde azalma olduğu gözlenmiştir. Bu durum, mürekkep balığının hayatta kalması ve üremesi için çok büyük bir dezavantaj ortaya çıkarmaktadır.
Kaynaklar: