Günlük yaşamımız her daim küçük kaza tehditleri ile dolu. Ancak önemsiz gibi görünen bazı kazalar ciddi sorunlara yol açabilir; örneğin tetanos. Herhangi bir kaza söz konusu olmadığı halde düzenli olarak tetanos aşısı olanlar yanında paslı bir metalin yol açtığı kanamalı bir yarası olduğu halde aşı olmayı gereksiz bulan insanlara da rastlamış olabilirsiniz. Bu makale tetanosun nasıl bir hastalık olduğu, ne kadar riskli olduğu gibi detayların özetlenmesi için kaleme alınmıştır.
Tetanos nedir?
Tetanos, kazıklı humma adı ile de bilinen genellikle iğne, bıçak veya paslı çivi gibi keskin bir nesne ile yaralanmanın yol açtığı bir enfeksiyon türüdür. Kaslarda uzun süreli sertleşme ve kasılmayla belirginleşir, ölümcüldür. Kasılmalar öncelikli olarak ağız çevresindeki kaslarda başladığından hastalığın İngilizce isimlerinden biri çene kilitlenmesi anlamına gelen “lockjaw”dır. Ağız çevresinde başlayan kas spazmları vücudun tamamına yayılır. Üstelik bu kasılmalar bazen o kadar güçlü olur ki kırılmalara yol açabilir. Yutma ve nefes alma güçlüğü, aşırı terleme ve ateş öne çıkan semptomlar arasında sayılabilir.
Tetanos neden olur?
Tetanos, clostridium tetani denilen bakterinin spor formunun neden olduğu bir hastalıktır. Kötü olan bu bakterinin dünyanın dört bir köşesinde son derece bol bir şekilde bulunmasıdır. Bu bakteriler toprakta, dışkıda, tozda hatta insan derisinde bile bulunabilir. Hastalığa her yerde bulunan bir bakterinin sebep olmasına rağmen hastalık genellikle paslı metallerle ilişkilendirilir. Fakat yepyeni parıldayan bir bıçak bile tetanosa yol açacak yaralara neden olabilir.
Hastalık nasıl gelişir?
Bakteri C. tatani sadece oksijenin olmadığı ortamlarda üreyebilir. C. tatani vücuda bol miktarda ölü deri hücresi barındıran, atık maddenin yoğun ve oksijen akışının yetersiz olduğu yaralardan girer. Bu yaraya; kırık bir cam parçası, bir havyanın ısırması, iğne batması, bir kıymık parçası ya da tırmalanma neden olabilir. Bakteri yaraya girdiğinde tetanospazmiye yol açan nörotoksinler salgılarlar. Bu toksinin küçücük bir miktarı bile kişinin tüm vücudunun acılar içinde kasılmasına neden olabilir.
Neden paslı objeler daha tehlikelidir?
Eğer derimiz bir nesne tarafından delindiyse (ya da kesildiyse) tetanosa yakalanma potansiyelimiz var demektir. Paslı nesnelerin daha tehlikeli olma nedeni ise bu nesnelerin hava, su ve toprakla temas etmiş olma ihtimalinin yüksek olmasından kaynaklanır. Çünkü temas ihtimalinin fazla olması C. tatani’nin bulunma ihtimalini de artıracağından, paslı nesnelerin neden olduğu yaralanmalar tetanos bakımından daha risklidir. C. tetani sporları antiseptiklere karşı dirençlidir. Yani yaranın normal dezenfektanlarla temizlenmesi işe yaramaz. Böylesi bir kaza söz konusu olduğunda yapılması gereken en doğru hareket tetanos immünoglobulini olarak bilinen antioksidanı verebilecek en yakın hastaneye gitmektir.
Clostridium tetani yaraya girdikten ne kadar sonra hastalık ortaya çıkar?
Hastalığın kuluçka dönemi 2-14 gün arasında değişir. Kuluçka süresinin kısa olması, hastalığın daha ağır seyredeceğinin işareti olarak kabul edilir. Hastalığa yakalanan kişinin hastanede tedavi edilmesi şarttır. Çünkü hastalık solunum kaslarını etkilediğinde solunum cihazları ile hasta desteklenmezse yaşamını yitirebilir.