Çoğu hayvanın boyutu ile yaşam süresi arasında kendine özgü bir korelasyon vardır ve genellikle bu korelasyon pozitiftir. İnsanlar kedilerden, kediler farelerden ve fareler arılardan daha uzun süre yaşarlar.

Bu durum memeliler için bariz şekilde doğrudur. Boyut arttıkça, yaşam süresi uzar. Memelilerin memeli olmak bakımından sahip oldukları bir özellik de bir kalp atış sayısıdır. Bir memelinin ömrü boyunca kalbi yaklaşık bir buçuk milyar defa atar. (İnsan kalbi dakikada 60-80 arasında, filin kalbi 25-30 defa, farenin ki ise 500 defa civarında çarpar.) Bu nedenle hızlı çarpan kalplerin aramızdan daha erken ayrılması kaçınılmazdır.

Bu durum bir tek insanların en yakın dostları olan köpekler için geçerli değildir. Köpekler söz konusu olduğunda boyut arttıkça yaşam süresi kısalmaktadır. İri köpek türlerinden biri olan Danua’lar 6-8 yıl arasında yaşarken nispeten daha küçük olan Retriever’lar 10-12 yıl arasında yaşamaktadır. En küçük köpek türlerinden biri olan Chihuahua’ların yaşam süresi de 12-20 arasında değişmektedir.

Peki bu tezatlığın nedeni nedir? Doğa niçin köpeklere diğer memelilere uyguladığı kuralın tersini uygulamaktadır?

Köpek, yapay seçilimle, yani insan eliyle ortaya çıkmış bir türdür. İnsan istediği özelliklere uygun ırklar gelişmesini sağlamak için belirlediği özelliklere sahip olan köpekleri çiftleştirmiş, istediği özelliklere sahip olmayanları elemiştir. Bu durum hücrenin moleküler mekanizmasının tabi olduğu prensipler gereği, büyük köpeklerin daha hızlı yaşlanmasına neden olur.

Büyük köpekler küçük köpeklerden daha hızlı yaşlanır!

Memelilerin kalp atışları belirgin bir şekilde boyut ve ömür arasında matematiksel bir ilişkiye tabidir. (Bu ilişkiye “Quarterly Power Scaling” denir.)

Cornelia Kraus, iri köpeklerdeki hızlandırılmış yaşlanmanın nedenini “hızlı hareketin içindeki gevşeme” olarak tanımlamıştır. Cornelia Kraus’un liderliğinde gerçekleştirilen köpeklerin büyüklüğü ile ömrü arasındaki ilişkiyi araştıran çalışmada 74 farklı tür ve 56.000 köpek incelenmiştir. Araştırma sonucunda iri köpeklerin daha kısa ömürlü olma nedeninin aşırı hızlı büyümeye bağlı olduğu anlaşılmıştır.

Doğumdaki kilo ile birinci yaş doğum günündeki kilo karşılaştırıldığında, türler arasında farklar görülür: Örneğin; insan birinci yaş doğum gününde, doğum ağırlığının 3 katına ulaşırken kaniş köpekler 20 katına, kurt köpekleri 60 katına ve Danua’lar 100 katına ulaşır. Maalesef, bu büyüme hızı, yaşlanmanın temel nedeni olan serbest radikal aktivitesinde ve moleküler bozulmada önemli bir artışa neden olur.

Yapay seçilimin bedeli

Fareler, köpekler ve sıçanlar üzerinde yapılan bir deneyde, daha iri nesiller oluşturmak için yapay seçilimle üretilen hayvanların yaşam sürelerinin kısaldığı görülmüştür. Hızlı büyüme bu hayvanların gelecekteki zihinsel ve fiziksel sağlıklarını olumsuz etkilemiştir.

Kraus’un çalışması ile de gözler önüne serildiği gibi vücut kütlesi ile yaşam süresi arasında kopmaz bir ilişki vardır. Üstelik Kraus’un çalışması son derece şaşırtıcı bir gerçeği daha ortaya çıkarmıştır: Her 2 kg’lık artış, köpeğin yaşam süresi beklentisini 1 ay düşürmektedir.

Artan moleküler bozulma, iri köpeklerin kas-iskelet ve mide-bağırsak hastalıklarına ve belirli kanser türlerine karşı daha zayıf hale gelmelerine neden olur. Çünkü en basit tanımı ile kanser, hücrelerin aşırı büyümesidir ve bunun iri köpeklerde ortaya çıkması çok daha muhtemeldir.

Kaynaklar

  1. National Public Radio
  2. JSTOR.org
  3. American Kennel Club
  4. PetHealthNetwork.com

Benzer Kanıtlar