Dünyadaki oksijen kaynakları nedir diye sorulsa çoğu kişinin aklına okyanuslar ve denizler gelmez. Oysa okyanuslarda yaşayan bitkisel planktonlar, yani fitoplanktonlar gezegenimizdeki oksijen üretiminin %50’sini sağlamaktadır. Üstelik bunları çıplak gözle görmemiz de mümkün değildir ancak çok yoğun bir şekilde bir araya geldiklerinde hücrelerinde bulunan klorofil sayesinde suda yeşil renkli bir tortu gibi görülebilirler.
Fitoplankton Nedir?
Fitoplankton bilinen yaklaşık 5.000 türü olan mikroorganizmadır. “Deniz otu” olarak da bilinen fitoplanktonlar suda yüzeye yakın bir şekilde sürüklenirler. Okyanuslarda çok fazla miktarda bulunmalarına karşın yakın bir zamana kadar varlıkları bilinmiyordu. Teknolojinin gelişimi ile görülebilir hale gelmeleri 1970’li yıllarda olmuştur.
Fitoplakton niçin önemlidir?
Fitoplanktonlar fotosentez yapar. Fotosentez sırasında karbondioksit ve su tüketir, oksijen üretirler. Bu süreç sudaki karbondioksit seviyesinin azalmasına yol açar. Suyun CO2 seviyesi düşünce su, atmosferden CO2 alır ve bu da okyanusa organik karbon sağlar. Bu sayede karbon döngüsünün önemli bir adımı gerçekleşmiş olur. Deniz canlılarının karbon tüketmesi de karbonun okyanusun diğer seviyelerine aktarılmasına yol açar. Fitoplanktonun ölümü ise karbonun geri kalanının okyanus dibine çökmesine neden olur. Fitoplankton sistemi sayesinde her yıl 10 gigaton karbon, okyanus derinliklerine gönderilir. Bu döngüler iklim sistemlerinin korunmasını sağlar.
Biyokimyasal bir grup döngü bakımından önemli olan fitoplanktonlar besin kaynağı olmak bakımından da besin zincirinin önemli bir halkasını oluştururlar. Okyanuslardaki neredeyse bütün besin döngülerinin temelinde onlar vardır.
Herhangi bir soruna neden olurlar mı?
Besin döngüsündeki görevlerini tamamladıktan sonra ölürler ve parçalanmaya başlarlar. Bu süreç oksijen kullanımına yol açar ve bulundukları bölgede oksijen seviyesi düşer. Oksijeni tükenmiş bölgelere “ölüm bölgesi” adı verilir. Bu bölgedeki hayvanlar ölür veya daha uygun bölgelere göç ederler.
Bazı fitoplankton türleri toksin üretir. Bu toksinler deniz yaşamını olumsuz etkiler. Sahil bölgelerinde görüldüklerinde insan yaşamını da tehdit ederler. Birkaç çeşidi ise zararlı alg birikintileri oluştururlar, bu bölgedeki aşırı oksijen kullanımı hayvanlarda solunum problemlerine yol açar.
Fitoplanktonların hayatta kalması gezegenimizdeki bildiğimiz anlamdaki yaşamın devamı için son derece önemlidir. İnsan da dahil olmak üzere en gelişmiş organizmaların hayatı, iklim döngülerinden beslenme zincirlerine kadar her şeyin temelinde yer alan bu tek hücreli mikroorganizmaya bağlıdır.