Hemen hemen herkesin deneyimlemiş olduğu gibi üşüme derecesinin artması dişlerin istemsizce birbirine çarpmasına neden olur. Takırtılar çıkararak birbirine çarpan dişleri durdurmak kolay değildir. Bu makale bu garip fiziksel fenomenin meydana gelme nedenini merak edenler için kaleme alınmıştır.
Sıcak kanlı mısınız, soğuk kanlı mı?
Soğuk kanlı hayvanların (böcekler, amfibiler, sürüngenler ve balıklar) çevrelerinin ısısı ile ilgili bir endişe duymaları çoğunlukla gerekmez çünkü onlar vücut ısılarını çevrelerine uyumlayabilme özelliğine sahiptirler. Öte yandan bizim gibi sıcak kanlı hayvanların (memeliler ve kuşlar) “rahat” oldukları ısı aralığı, soğuk kanlı hayvanlara göre çok daha dardır. Vücudumuz ısı istikrarını sağlamak için bazı düzenleyici mekanizmalar geliştirmiştir. Ancak bu mekanizmaların yeterli olmadığı durumlar için insanoğlu kıyafet, barınak ve ısıtma sistemleri gibi çözümler geliştirmiştir. Diğer sıcak kanlı hayvanlar da tıpkı insanlar gibi kendilerine özgü yöntemler geliştirerek türlerinin devamını sağlamışlardır. Örneğin; kuşların göç etmeleri, bazı hayvanların kış uykusuna yatmaları vb.
Terleme ve Titreme
Vücudumuz ısı istikrarı için iki düzenleyici mekanizma kullanır. Bunlar terleme ve titremedir.
Isının fazla olduğu durumlarda vücudun soğutma düzenleyicisi olan “terleme” meydana gelir. Terlediğimizde tenimizin nemlenmesi, soğuma hissine yol açar. Eğer çok nemli bir hava söz konusu değilse bir süre sonra vücudumuzdaki ter buharlaşır. Tenimizden ayrılan su molekülleri havaya karışırken vücut ısımızın bir miktarını da yanlarında götürürler. Böylece vücudumuz soğur.
Öte yandan bunun tam tersi olduğunda, yani ısının vücudumuz için “rahat”lık sınırının altında olması durumunda, vücudumuzun ısı artırıcı düzenleyicisi yani “titreme” ortaya çıkar. Kaslarımız enerji kullanarak hafifçe (veya bazen şiddetli bir şekilde) titremeye başlar. Üşüdüğümüzde başlayan titreme hareketi sayesinde ortaya çıkan ısı vücudumuzun kaybettiği sıcaklığın telafi edilmesine katkıda bulunur.
Dişlerin birbirine çarpma nedenine gelince;
Üşüdüğümüzde yüzümüzdeki kasların titremesi çene kemiğinin sarsılmasına ve dişlerin birbirine çarpmasına neden olur. Soğuğun ve dolaysıyla üşümenin şiddeti arttıkça kasların titremesinin ve dişlerin birbirine çarpmasının şiddeti de artar.
Sonuç olarak, dişleriniz istemsizce birbirine çarpmaya başladığında, vücudunuz hareket enerjisini ısı enerjisine dönüştürerek, kaybettiğiniz ısıyı yeniden kazanmaya çalışıyor demektir.