Yakın bir geçmişte sadece titrek sokak lambalarının aydınlattığı sokaklarımız şimdi ışıl ışıl. Bu rengarenk ışıldamanın sebebi neon ışıklar. Neon ışıklar, öylesine dikkat çekici ki çok uzaktan bile bakanların gözlerini alıyor. Dikkat çekicilik bakımından olduğu gibi yapımında kullanılan maddeler bakımından da neon ışıklar, normal ışıklardan oldukça farklıdır.
Hammadde
Geçmişte neon ışıkların tamamı, neon gazı kullanılarak üretildiğinden ışığın adı da neon ışığı olmuştur. Bugün sadece kırmızı ve sarı ışıkların üretiminde neon gazı kullanılmaktadır. Şimdilerde neon ışığı üretiminde daha çok Argon veya Argon-Neon karşımı kullanılır. Söz konusu olan mavi ışık olduğunda yoğunluğu ile ilgili ayarlamanın yapılabilmesi için de Argona çok az miktarda cıva eklenir. Aydınlatma tüpünün içi, farklı fosforlu materyallerle kaplanarak diğer renkler elde edilir. Özel efektler elde etmek için de zaman zaman Helium, Xenon ve Kripton kullanılır.
Neon ışıklarının yapımında kullanılan cam tüpler kolayca bükülebilir yumuşak kurşun camdan yapılmıştır. Çapı 7,5 mm ile 2,5 cm arasında değişmektedir ve toplam uzunluk 120 cm ile 150 cm arasında değişebilir. Cam borunun her iki ucundaki elektrot, uçlarından biri açık olan bir cam kılıfla çevrili saf demirden yapılmıştır. Kapalı uç mühürlüdür; açık uç ise dışarı doğru çıkıntı yapar.
Üretim Süreci
En basit tarifi ile üretim süreci şöyledir: Üretim aslında elle yapılır. Üretim süreci boruyu bükmek, elektrotları bağlamak ve borunun içindeki yabancı maddeleri çıkarmaktan ibarettir. Son olarak tüpün içindeki hava boşaltılır ve tüp uygun gazla doldurulur.
Not: Üretim sürecinin detaylı açıklamasını okumak isterseniz okumaya devam edin. Teknik süreçleri okumak yerine izlemek isterim derseniz kaynaklar başlığının altındaki ikinci linke tıklayın.
retim sürecinin detaylı açıklamasını okumak isterseniz okumaya devam edin. Teknik süreçleri okumak yerine izlemek isterim derseniz kaynaklar başlığının altındaki ikinci linke tıklayın.
Sürecin ilk aşaması tüpün hazırlanmasıdır. Tüpün uzunluğu ayarlandıktan sonra tüp, yatay olarak kaplama makinesine yerleştirilir. Makine borunun içine belirli miktarda sıvı fosfor süspansiyonu üfler. Ardından sıvı makineye geri boşalana kadar beklenir. Daha sonra tüpler kaplamanın kuruması için fırına koyulur. Sonraki aşama ise borunun bükülmesidir. Boru, ısıya dayanıklı asbest levha üzerine yerleştirilir. Cam tüp ısıtılarak yumuşatılır. Harflere ve yuvarlak kenarlara şekil vermek için gazla çalışan bir şerit kullanılır. (Kısa olanlar için çakmağa benzeyen elle yakılan küçük bir meşale kullanılır.) Asbest levha, şablon olarak kullanılarak borular elle bükülür. Neon ışık panolarını yapmanın en şaşırtıcı tarafı ısıtılarak yumuşamış olan cam tüpleri bükerken eldiven giyilmeyişidir. Eldiven giyilmez çünkü bükme işini yapan kişinin doğru ısıyı eliyle dokunarak tespit etmesi gerekir. Yumuşamış boruda çökmeler olmasını önlemek için bir üfleme hortumu kullanılır. Boruların bükülmesi sırasında oluşan çökmeler boru bükücünün, hortuma üfleyerek yaptığı yerinde müdahalelerle düzelir.
Üçüncü işlem cam, fosfor ve elektrotlardaki yabancı maddelerin çıkarılmasıdır. İşlemin ilk basamağında tüpün içindeki bütün hava çıkarılır. Önce boruya belli bir miktar vakum uygulanır. Ardından basınç 0.5-1 mm cıva aralığına gelene kadar tüpe yeniden hava girmesine izin verilir. Borunun uzunluğu ile basınç miktarı dengeli olmalıdır. Boru ne kadar uzunsa basınç o kadar düşük olmalıdır. Daha sonra elektrotlara yüksek akım trafosu bağlanır. Yüksek akım, camı 216°C’ye kadar ısıtır ve metal elektrot ise yaklaşık 760°C ısıtılır.
Tüp soğuduktan sonra gaz, çok düşük basınçta tüpün içine pompalanır. Gazın içinde yabancı bir madde olmadığından emin olmak önemlidir. Aksi takdirde neon ışığın çalışmasında bir arıza ortaya çıkabilir. Gazın doldurulması ile birlikte yaşlanma süreci adı verilen işleme geçilir. Bu işlem, transformatörle sağlanır. Transformatör neon ışığın akımından biraz daha yüksek akımla çalışır ve böylece gazın tüpün içinde dengeli bir şekilde dağılması sağlanır. Bu işlem, ışık çeşitlerine göre farklı sürelerde (15 dakika ile birkaç saat arasında değişen) gerçekleşir. Bu aşamada tamamlandıktan sonra neon ışık kullanıcısına gönderilir.
Kaynaklar:
- Madehow
- Youtube-40 yıllık bir neon ustasınının neon ışığı nasıl yaptığını izlemek isterseniz linke tıklayabilirsiniz.
- Thoughtco,com
- Explainthatstuff