Sık rastlanan bir sağlık sorunu olan alerji, doğuştan olabilir ya da sonradan gelişebilir. Doğuştan olmayıp, çocukluk çağlarında gelişen ve yaşam boyu süren türleri vardır. Alerjilerin en şaşırtıcı tarafı ise aniden ortaya çıkmaları ve aniden yok olabilmeleridir.
Bu makale alerji ile ilgili bilimsel çalışmalardan elde edilen “nasıl oluştuğu,” “neden yok olduğu” vb. bilgileri özetlemek için kaleme alınmıştır.
Alerji nedir?
Alerji, kişinin bağışıklık sisteminin belli durumlar karşısında aşırı hassaslaşmasıyla ortaya çıkan, genellikle başka insanlara bir zararı olmayan çevresel faktörlere verilen bir tepkidir. Alerjiler aynı zamanda hastalık olarak da adlandırılırlar çünkü alerjik astım, saman nezlesi, atopik dermatit vb. birçok hastalığa yol açabilirler. Alerjik astım gibi tehlikeli hastalıklara dönüşen türleri olmakla birlikte genellikle erken tanı ile tedavi edildikleri takdirde tehlikeli hastalıklara dönüşmezler.
En sık rastlanan alerjenler
Aslında alerjiyi tetikleyebilecek birçok farklı şey vardır. Son derece uzun bir alerjenler listesi yapılabilir: Polen, fıstık, papaya, altın, kauçuk, penisilin, böcek sokması, denizanası sokması, ceviz, somon, parfüm, yumurta, ev akarları ve hatta toz. Bunların çoğu doğal alerjenler olup, çevrede bolca bulunan normalde zararsız maddelerdir.
Semptomları
Alerji belirtileri kişiden kişiye değişiklik gösterir. En sık görülen semptomların bazıları şöyledir; sürekli hapşırma, burun tıkanıklığı, saman nezlesi, nefes darlığı, öksürük vb. Bazı alerjilerle başa çıkmak kolaydır. Yapmanız gereken tek şey alerjiye yol açan alerjenle teması kesmektir. Bu tehlikeli olmayan alerji türlerinden korunmanın en etkili yoludur. Kedi alerjiniz varsa kedilerden uzak durarak alerjik semptomlardan kurtulabilirsiniz.
Neden vücudumuz aniden alerji geliştirir?
Bağışıklık sistemimizin yabancı bir maddeyi yanlışlıkla tehdit olarak algılaması ve ona saldırmasıyla alerji ortaya çıkar. Akciğerlerde büyük miktarda sıvı birikmesine, bitmeyen hapşırıklara, durmayan burun akıntılarına neden olan bağışıklık sisteminin bu yabancı maddeye karşı düzenlediği saldırıların sonucudur. Başlangıçta da söylemiş olduğumuz gibi “doğuştan gelen” ve “büyürken ortaya çıkan” olmak üzere alerjiler ikiye ayrılır.
Bağışıklık sistemi hücrelerinden biri, yabancı bir maddeyi yanlışlıkla kendisi için zararlı olarak tanımlaması ve bu hücreyi birçok başka bağışıklık sistemi hücresinin takip etmesi sonucunda “büyürken ortaya çıkan” alerjiler gelişir. “Zararlı” olarak tanımlanan maddeye maruz kalma yoğunluğu arttıkça, alerji de kötüleşir. Kişinin bu maddeye maruz kalmasının devam etmesi, bağışıklık sistemi tarafından daha fazla anti-alerjen bağışıklık hücresi üretilmesine ve bu da alerji semptomlarının şiddetlenmesine neden olur.
Yıllarca kedilerle haşır neşir olmasına rağmen hiçbir alerjik reaksiyon göstermemiş bir kişi, aniden bir tek bağışıklık hücresinin yanlış tanımlamasıyla kedi alerjisi olan bir kişi haline gelebilir.
Alerji nasıl kaybolur?
Alerji iki şekilde kaybolur: Bazı durumlarda alerji hafifleyerek yok olurken bazı durumlarda da bıçak gibi kesilebilir.
Birinci durumu, vücudun alerjen maddeye karşı yapmış olduğu “zararlı” tanımlamasının aslında doğru olmadığı ve yavaş yavaş bu maddeye saldırması gerekmediğini fark etmesi olarak tanımlayabiliriz. Vücudun alerjen maddeye karşı düzenlediği saldırılar giderek azalır ve sonunda saldırılar tamamen bittiğinde, alerjik semptomlar da ortadan kalkar. Alerji tedavilerinin birçoğunda da hedeflenen alerjinin hafifleyerek bitmesidir.
Ancak bağışıklık sistemi bunu kendi başına da yapabilir. Anti-alerji hücrelerinin kendisini zayıflattığını fark ederek bağışıklık sisteminin bizzat kendisi, anti-alerjen hücreleri öldürmeye başlar. Böylece alerji aniden kaybolur. Bunun da bazı tedavi metotları ile yapılması mümkündür. Cerrahi işlemlerle bağışıklık sisteminin anti-alerjen hücreleri tamamen öldürülebilir fakat bu süreç hayatı tehdit edecek türden riskler taşır.