Uçaklara tıpkı gemiler ve insanlar gibi birer özel isim verilir. Aslında bu bir zorunluluk değildir. Çünkü uçaklar, ait oldukları ülkenin sivil havacılık otoritesine kaydedilirken bir tescil ismi alırlar. Bu isim uluslararası havacılık sistemine bildirilir. Uçak, bu isimle dünyanın dört bir yanına resmi olarak uçabilir. Bununla birlikte yolcuların çoğu uçakların böyle özel bir ismi olduğunu bilmez. Ancak buna rağmen havayolu firmalarının büyük bölümü uçaklarına isim verir üstelik bu işi ciddiye alır, uçaklarına koyacakları isimleri belirlemek için zaman ve para harcarlar. Geçmişte uçaklara daha çok yıldızların, şehirlerin ve azizlerin isimleri verilirken günümüzde çok farklı isimler verilmektedir. Bu yazıda uçak isimlerini belirlenmesi ile ilgili ilginç yöntemler özetlenmiştir.
İlk Uçak İsmi
Firmalar genellikle isimlendirmeyi, belirledikleri bir sisteme uygun olarak yaparlar. Filoya eklenen her yeni uçağa, bu sisteme uygun olarak yeni bir isim verirler. Bu uygulamanın yaklaşık yüzyıllık bir geçmişi vardır; ilk kez bir uçağa özel isim KLM Hava Yolu tarafından 1920’li yılların başlarında verilmiştir. Uçağa şişman Dirk anlamına gelen “Dikke Dirk” adını veren KLM, ismi seçerken uçağın çok kalın olan gövdesinden esinlenmiştir. Daha sonra KLM uçaklarına şehir meydanlarının, başkentlerin hatta yerel kuşların isimlerini vermeye başlamıştır.
Kültürün, Geleneklerin ve Doğanın Etkisi
- Bu işi en çok önemseyenlerin başında Amerikalı Hawaiian Airlines gelir. Çünkü Hawaii kültüründe bir kişinin, yerin ya da nesnenin isminin, onun ruhunu oluşturan en önemli şey olduğuna inanılır. Uçaklarına takımyıldızlarının, çiçeklerin ve kuşların isimlerini vermiştir. Uçaklardan birine ise sumo güreşinde Hawai’nin göğsünü kabartan Jesse Takamiyama’nın adı verilmiştir.
- İsrailli Havayolu firması El Al, uçaklarına İsrail’in şehir ve kasabalarının isimlerini verir. Örneğin, Kudüs, Rehovot, Sderot, vb. Üstelik El Al Havayolları, uçaklara isimlerini verirken o şehirde bir tören düzenler.
- Virgin Atlantic ise uçaklarına kadınlıkla ilgili isimler verir. Çünkü kurumsal kimlikleri kadınların şanslı olduğuna atıfta bulunan “lady luck” kavramı ile ilişkilendirilmiştir. Bu isimlerden bazıları şunlardır: Ladybird, Lady Atlantic, Pretty Woman, Queen of the Skies (göklerin kraliçesi) vb. Firma Hindistan’a aktarmasız uçan ilk uçağına “Hint Prensesi” adını vermiştir.
- Virgin America ise isim belirlemede eğlenceli bir yol seçmiştir. Uçaklarına verdiği isimler daha çok lakaba benzer. Örneğin “Uzay Gemisine Sataşan Uçak”, “Çapkın Tek Boynuzlu At vb. Silkon vadisi civarındaki seferlerde kullandığı Airbus A320’nin ismi ise #nerdbird’tür. (Bilmeyenler için “nird”, bilgisayar ya da teknik konularla aşırı haşır neşir olan, sosyal olarak daha içe dönük tipteki insanları tarif etmek için kullanılan bir sıfattır. “Bird” ise kuş demektir.)
- Hindistanlı bir havayolu şirketi olan Spicejet, kurumsal kimliğine de uygun olarak uçaklarına Kişniş, Zerdeçal, Kırmızı Biber vb. isimler verir.
- Hindistan’a çok fazla uçuşu olan Singapurlu bir havayolu şirketi olan Scoot, genç Hintlilerle iletişime geçmek için bir kampanya başlatmış ve kampanya sonucunda uçaklarına KamaScootra, Scootalicious, Dream Start ve Big Yella Fella gibi gençlerin sevdiği türde isimler vermiştir.
- Uçakların isimleri bazen hayat değiştiren olaylar vesilesi ile verilir. Türk Hava Yolları, 15 Temmuz darbe girişimi ardından halkın darbeye karşı yoğun mücadele verdiği 8 semtin ismini uçaklara verilmiştir: Beştepe, Saraçhane, Çengelköy, Kavacık, Kazan, Acıbadem, Atışalanı ve Gölbaşı. THY’nin genel olarak isim belirleme sistemi ise uçaklara ülkemizdeki il, ilçe, tarihi ve turistik yerlerin ismini vermektir. Bu sayede teorik olarak uçağa ismini veren yeri, dünyanın pek çok noktasıyla buluşturmuş olur.
Dijital Etki
Birçok havayolu şirketi, tüketicilerle bağlantı kurmak için sosyal medyayı kullanmaya başladıktan sonra uçaklarına verecekleri isimleri seçerken de sosyal medyayı kullanmaya başlamışlardır. Örneğin, İrlandalı bir havayolu şirketi olan Ryanair, 2015’te kuruluş yıldönümünde Facebook kullanıcılarının katıldığı bir yarışma düzenlemiştir. Yarışma sonucunda 30 yarışmacının ismini uçaklarına vermiştir.
Benzer bir uygulamayı Pegasus da gerçekleştirmiştir. “Dünyanın En Güzel Hediyesi” adlı kampanyası kapsamında düzenlediği ‘Uçağa İsim Ver’ çekilişiyle uçaklarına talihlilerinin en küçük kız çocuklarının adını vermiştir.
Avustralya’daki bir havayolu şirketi olan Qantas, uçaklarına isim bulmak için çevrimiçi bir kampanya başlatmış ve 50.000’den fazla isim önerisi almıştır.