Mesafemizi korumaya çalışsak da her canlının onu tadacağı bilerek yaşıyoruz. Kara canlılarından biri kaçınılmaz sonla karşılaştığında, neler olacağını hepimiz çok iyi biliyoruz. Ama eğer bir deniz biyoloğu değilseniz denizde ölen bir hayvanın (eğer başka bir deniz canlısına yem olmazsa) bedenine neler olduğunu muhtemelen bilmiyorsunuz.

Besin Zinciri

Tıpkı kara yaşamında olduğu gibi en sığ göllerden en derin denizlere kadar her yerde kompleks bir besin zinciri vardır.

  • Besin zincirinin en altında, dekompasör ya da ayrıştırıcı adı ile anılan su bakterileri, su küfü vb. yer alır.
  • Bir seviye üstte fitoplankton, adı ile anılan, deniz algleri, su yosunları gibi tek hücreliler gelir.
  • Ardından zooplankton olarak anılan krill, küçük karides türleri, istiridye ve bazı yengeç türleri yer alır. Bu seviye besin zincirinin otobur basamağıdır.
  • Zooplanktonlardan sonra ise birinci etobur basamağı gelir. Bu basamakta; balık larvaları, yavru balıklar, denizanaları, kabuklular ve deniz yıldızları yer alır. Bu basamakta yer alan bazı balıklar aynı zamanda fitoplankton da tüketirler.
  • Etoburların ikinci basamağında ise daha küçük balıkları yiyen büyük balıklar vardır. Örneğin orkinos.
  • Ardından daha baskın etoburlar gelir. Örneğin mürekkep balığı (kalamar). Mürekkep balığının zekâ seviyesi daha aşağı basamaklarda yer alan deniz canlılarından yüksektir.
  • Son basamak ise etoburların en üst basamağıdır. Bu basamakta köpek balıkları, yunuslar, foklar ve albatros gibi kuşlar yer alır.

Sonuç olarak; okyanuslarda enerji döngüsü bu sınıflandırmaya uygun olarak gerçekleşir.

Küçük balıkları büyük balıklar yer, peki ya en büyük balığa ne olur?

Besin zinciri her deniz canlısının kendisinden daha büyük ya da daha güçlü ya da daha zeki bir başka deniz canlısı tarafından yenildiğine işaret ediyor gibi görünmüş olsa da bu her zaman doğru değildir. Bazen deniz hayvanları yaşlılık çağlarına kadar yaşayabilir ve hatta ecelleri ölebilirler. Bilhassa sualtı yaşamının izole olmuş olan kısımlarında, okyanusların derin karanlıklarında etoburların yaşamlarına uygun olmayan alanlarda bu çok daha yaygındır. Bir de tabi en baskın yırtıcılar vardır ki onlar da en baskın olduklarından kolay kolay av olmazlar. Örneğin balinalar!

Bir deniz hayvanının bir başka deniz hayvanına yem olmadan ölmesi durumunda, bedeninin başına neler geleceği yaşadığı bölge ve ekosistemle doğrudan ilgilidir. Balık yoğunluğunun çok yüksek olduğu mercan resiflerinde gerçekleşen ölümle kıyıya uzak açık denizlerde gerçekleşenin senaryosu birbirinden oldukça farklıdır.

Bir balina okyanusun kıyıya uzak bir noktasında, doğal yollardan ölürse bedenine neler olur?

Eğer sahilden yüzlerce kilometre açıkta bir balina ölürse önce vücudundaki tüm gazlar dışarı çıkana kadar ölü beden suyun üstünde yüzer ve ardından batar. Ancak ayrışma (çürüme) süreci, başka bazı gazların salınımına yol açacağınan, beden bir süre sonra yeniden suyun üstünde çıkar. Bütün bunlar birkaç gün ila birkaç hafta sürebilir. En nihayetinde balinanın ölü bedeni, ebedi dinlenme yeri olan okyanus tabanına doğru yola çıkar, ancak bu yolculuk sırasında bazen kolay bir öğün peşinde koşan bazı deniz canlıları ölü bedene eşlik eder. Birkaç ay gibi kısa bir sürede dokuların %90-95 kadarı yok olur. Ardından devreye deniz kabukluları ve kurtları girer. Deniz kabukluları ve kurtlar iskeletin içindeki bakterileri ve biyofilmleri (bakteriler gibi küçük mikroorganizmaların sıvı bir yüzeye yapışarak oluşturdukları ince film tabakası) tüketerek kendi ekosistemlerini kurarlar. Balinanın kemikleri içinde yaşayan bakteriler, hidrojen sülfit üretimine yol açarlar. Hidrojen sülfit de arkebakteri vb. organizma kolonilerinin varlığını destekler. Tıpkı derin deniz bacalarının etrafında kurulan kolonilere benzeyen bu koloniler de istiridye ve diğer yumuşakçaların besin ihtiyaçlarını karşılarlar. Sonuç olarak, balinanın ölü bedeni, sahip olduğu tüm besin ögeleri tamamen yok olana kadar on yıllar boyunca okyanusu beslemeye devam eder.

Bununla birlikte bazı ölü hayvan bedenleri, tıpkı kara da olduğu gibi fosilleşebilir.

Bir deniz hayvanı, mercan resifi gibi balık yoğunluğunun çok yüksek olduğu bir bölgede ölecek olursa, muhtemelen birkaç gün içinde diğer deniz canlıları tarafından tüketilir. Bu açıdan okyanus acımasız bir yer gibi görünüyor olabilir ancak aynı zamanda son derece verimli bir yerdir. Kaybedilen her hayat, neredeyse her zaman onlarca hatta yüzlerce hayvanın yaşamını teşvik eder.

Kaynaklar:

Benzer Kanıtlar