İnsanı rahatlattığı, stresi azalttığı ve pek çok psikolojik sorunu çözmeye katkı sağladığı iddia edilen “ağırlıklı battaniye” fikrini duyduğumda, aklıma eski battaniyem geldi. Uzun yıllar boyunca ne zaman zor bir gün geçirsem günün sonunda eve gidip sevgili battaniyemi üzerime örtecek olduğumu bilerek rahatlardım. Yünden yapılmış, ağır battaniyeme sarılmak, çok sevdiğim birine hatta belki de kendime sarılmak gibi bir his yaratırdı. Stresle baş etme kabiliyetim geliştiğinden mi yoksa battaniye çok eskidiği için mi bilmiyorum ama günün birinde battaniyemle yollarımız ayrıldı. Ağırlıklı battaniye fikrini duyduğumda, sezgisel olarak kendimi bu fikre çok yakın hissettim. Bu nedenle konu ile ilgili yapılmış araştırmaları okuyup, içimdeki sesin doğru söyleyip söylemediğini anlamak istedim. Bilimsel çalışmalar bu iddiaları destekliyor mu, nasıl olur da ağır bir battaniye böylesi etkilere yol açar vb. soruların yanıtlarını merak ediyorsanız okumaya devam edin.
Ağırlıklı Battaniye Nedir?
Adından da anlaşılacağı gibi, ağırlıklı battaniye, içine ağırlık eklenmiş bir örtüdür. Yapılışı yorganın yapılışına benzer. Nasıl ki yorgan yüzeyine eşit miktarda yün, kuş tüyü ya da pamuk döşeniyorsa ağırlıklı battaniyeye de ağırlık yapan özel bir malzeme döşenir. Bunun için tıpkı yorganlarda olduğu gibi iki kat kumaşın arasındaki cep şekillindeki boşluklara pamuk yerine ağırlık yapacak bir malzeme konulur. Böylece battaniye vücuda baskı uygular. Bu ek baskı, adı konmamış (İngilizce’de deep pressure stimulation- derin baskı uyarımı-deniliyor.) ama hepimizin gayet iyi bildiği hoş bir duyguya yol açar. Bu duyguyu en güçlü şekilde çok sevdiğimiz insanlarla birbirimizi kucakladığımız sırada hissederiz. Kucaklanma önemsenme gibi hoş bir duyguya yol açar ancak kucaklanma sırasında uygulanan baskının önemsenmenin de ötesinde bazı olumlu etkileri vardır. Vücut üzerindeki derin ve kapsayıcı baskı doğrudan stres ve kaygıyı azaltan, uyku bozukluklarında yardımcı olan fizyolojik bir etkiye sahiptir.
Ne Kadar Ağırdır?
Bu battaniyelerin ağırlığı genellikle 1-1,5 kg ile 10 kg arasında değişir. Hatta 10 kg’dan daha ağırları da üretilmektedir. Önerilen ağırlık miktarı, yaşa ve vücut ağırlığına bağlı olarak belirlenir. Genellikle battaniyenin vücut ağırlığının %7′ ila %11 oranına denk gelecek bir ağırlıkta olması önerilse de esasen önemli olan kişinin hangi ağırlıkta kendisini daha iyi hissettiğidir.
Ne Kadar Pahalı?
Ağırlıklı battaniyeler, ağırlığına ve kullanılan malzemeye göre değişmekle birlikte normal battaniyelere kıyasla oldukça pahalıdır. Ancak bu ikisi arasındaki kıyaslamayı yarattıkları etki bakımından ele alacak olursak ve eğer psikolojik destek ihtiyacı bir zaruret haline geldiyse ağırlıklı battaniye pahalı bir seçenek olmaktan çıkar.
Hangi Amaçlarla Kullanılır?
Ağırlıklı battaniye kullanmanın pek çok farklı amacı olabilir. Bunlar:
- Stres ve kaygıyı hafifletmek,
- Kan basıncını düzenlemek,
- Nabzı dengelemek,
- Daha derin ve uzun süreli uykuyu teşvik etmek.
Bu Faydaları Nasıl Sağlar?
Battaniyenin ağırlığının yarattığı baskı kısıtlayıcı ve engelleyici olmamakla birlikte hareket etmeyi biraz zorlaştırır. Bebeklerin kundaklanmasında da aynı etki amaçlanır. Bu baskı ile vücut rahatlar, kaslar gevşer ve bu sayede uykuya dalmak kolaylaşır. Tansiyon ve nabız sabitlendiğinde uyumak daha kolaydır. Bu yüzden insomnia’dan muzdarip olanlar ağırlıklı battaniyelerin en büyük destekçileridir.
Vücudun hareket etmesi ile battaniyenin uyguladığı baskı masaj benzeri bir etkiye de yol açar. Vücuda nazik baskılar uygulanması vücudu gevşetmenin en iyi yollarından biridir. İşte ağırlıklı battaniyeler de bu temel fikirle üretilmiş öz bakımda kullanılabilecek bir araç olarak tasarlanmıştır.
Kimlere Önerilir?
- Dikkat eksikliği,
- Hiperaktivite,
- Otizm,
- Uyku bozuklukları
- Huzursuz bacak sendromu ve
- Sinir sistemi ile ilgili bozukluklardan muzdarip olanlar ağırlıklı battaniyenin rahatlatıcı ve yatıştırıcı tesirinden en çok fayda sağlayanlar arasında sayılabilir. Ağırlıklı battaniyelerde ağırlık yanı sıra bazı dokunsal unsurlar da kullanılır. Özel kumaş, düğme, özel dikişler ve desenler vb.
Ağırlıklı Battaniyelerin Ardındaki Bilimsel Açıklama
Stres yaşadığımızda vücudumuz fizyolojik olarak tepki verir ve sempatik sinir sistemimiz devreye girer. Vücudumuz sakin moddan “savaş ya da kaç tepkisi”ne hazırlandığı coşkun moda geçer. (Savaş ya da kaç tepkisi ile ilgili daha detaylı bilgi için burayı tıklayabilirsiniz.) Stres hormonlarının seviyesi yükselir. Şayet bu durumda uzun bir süre kalırsak, yani sempatik sinir sistemimiz çok uzun bir süre aktif kalırsa bazı sağlık sorunları baş gösterir, örneğin; aşırı yorgunluk, adrenal (böbrek üstü bezleri) tükenmişlik ve kronik enflamasyon denilen iltihaplanma eğiliminin artması vb. Sempatik sinir sisteminin sakinleşme ve yenilenme hislerini kontrol eden parasempatik sinir sistemi ile dengelenmesi gerekir. Bu da vücudumuzun huzurlu dinlenme saatlerine neden ihtiyaç duyduğunu açıklar.
Araştırmalar, vücuda uygulanan derin baskının parasempatik sinir sistemini aktive ettiğini; serotonin salgılanmasını teşvik ederek hormonal dalgalanmaları düzenlemeye katkı sağladığını göstermiştir. Vücudumuzdaki bu değişimler stres ve anksiyeteyi azaltarak kalp atış hızının ve kan basıncının düşmesini sağlar. Uyku bozukluklarından muzdarip kişilerin katılımı ile gerçekleştirilen uyku izleme testlerinde ağırlıklı battaniyelerin kesintisiz uyku süresini uzattığı gözlemlenmiştir.
Otizm tanısı konan bireylerde, ağırlıklı battaniyelerin vücuda uyguladığı baskı yanında dokunsal özelliklerin de katkı sağladığı anlaşılmıştır.
Otizm spektrumundaki bireylerin genellikle çevresel uyarımları uygun şekilde yönetmeleri zordur. Bu bireylerde çevresel uyarıcılar, ciddi bir stres ve sıkıntı kaynağıdır. Ağırlıklı battaniye kullanımı otizm spektrumundaki bireylerin çevrenin rahatsız edici uyaranlarından uzak ve güvende hissetmelerini sağlayarak hem zihinlerinin hem de vücutlarının rahatlamasına olanak sağladığı görülmüştür. Daha detaylı bilgi için kaynaklar bölümündeki bilimsel makaleleri inceleyebilirsiniz.