Tıpkı esnemek gibi gülmek de bulaşıcıdır. Bir komedi filmini sinemada, kahkahalarla gülen kalabalık bir izleyici kitlesi ile birlikte izlemekle, evde tek başına izlemek farklıdır. Evde tek başına izlenen sahne, ne kadar komik olursa olsun kahkahalarla gülene pek rastlanmaz. Oysa kalabalık bir grupta herkesin kahkahalarla güldüğü bir şaka söz konusu olduğunda o şakayı pek komik bulmasak da gülenlere katılırız. Peki bu neden oluyor, gülmeyi bulaşıcı kılan şey nedir?
Neden güleriz?
Gülmemizin birçok sebebi olabilir. Komik bir şaka, tuhaf bir durum ya da gıdıklanma başlıca gülme nedenleri arasında sayılabilir. Araştırmalar, gülmenin insana primat atalarından aktarılan bir davranış olduğunu göstermiştir. Gülmek güvende ve rahat hissedildiği zaman ortaya çıkan bir süreç olduğundan topluca gülmenin sosyal bağları güçlendirici bir etkisi vardır. (Bu konuda detaylı bilgi almak isterseniz daha önce yayınlamış olduğumuz “Kahkahanın ardındaki bilimsel neden: Neden kahkaha atarız?” başlıklı makalemizi okuyabilirsiniz.)
Neden bulaşıcıdır?
İnsanın sese verdiği tepki, beynin premotor kortikal bölgesinden kaynaklanır. Bu bölge, seslere yüz kasları ile tepki verilmesinden sorumludur. Londra Üniversitesi’nde (University College of London) gerçekleştirilen bir çalışmada, farklı seslerin insan beyninde yol açtığı tepkiler incelenmiştir. Katılımcılara farklı sesler dinletilmiş ve tepkileri ölçülmüştür. İnsanların kahkaha ve zafer sevinci gibi pozitif seslere ağlama ve çığlık atma gibi negatif seslerden daha fazla tepki verdiği gözlemlenmiştir. Başka bir deyişle bulgular, insanların olumlu seslere daha duyarlı olduğunu ortaya koymuştur. İşte bu sebeple kahkahalarla gülen insanlar gördüğümüzde, istemsiz bir şekilde onlara katılırız.
Kahkahanın bulaşıcı olması ile ilgili en ilginç olaylardan biri 1962 yılında Tanzanya’da yaşanmıştır. Tanganyika’da bir yatılı okulda 3 kız öğrenci gülmeye başlamış ve kısa bir sürede öğrencilerin çoğu onlara katılmıştır. (159 öğrencinin 95’i gülme salgınından etkilenmiştir.) Okul yönetimi, durmayan kahkahalar nedeni ile okulu kapatmak zorunda kalmıştır. Okul yeniden açıldığında öğrencilerin yaklaşık 50’si yeniden salgından etkilenmiştir. Hatta salgın komşu köylere sıçramış, salgına yakalanan kişilerin kanları alınarak incelenmeye gönderilmiştir. Yapılan incelemede normal olmayan hiçbir şeye rastlanmamıştır. Bu olay bulaşıcı kahkahanın “Tanganyika Kahkahası” olarak da anılmasına neden olmuştur.
Önceden kaydedilmiş kahkaha seslerini işitmenin, gülmemizi sağlamakta etkili olduğu keşfedilince bazı radyo ve televizyon yapımlarında kahkaha efektleri kullanılmaya başlanmıştır. Son yıllarda çok yaygın olarak uygulanmaya başlanan kahkaha terapisi de aynı prensibe dayanır.