Tarih; 2 Şubat 1795 akşamı, yer; Londra Kraliyet Tiyatrosu! Sanatsever Londra’lılar, büyük bestekar Joseph Haydn’ın Londra’ya geleceğini ve konser vereceğini duydukları için çok heyecanlıydılar! Konser ile ilgili reklamlarda, Haydn’ın yeni eserinin sergileneceğini, üstelik orkestranın Haydın tarafından yönetileceğini öğrenmişlerdi. Bununla birlikte, 62 yaşındaki Haydn’ın artık çok yaşlandığı ve yeni eserler üretmeyeceği yönünde de söylentiler işitmişlerdi. Bu da merak ve heyecanın daha da artmasına neden olmuştu.
Ününün doruğundaki dahi bestekarı dinlemek isteyenler, salonu tıka basa doldurmuştu. Haydn’ın 104 senfonisinden 102.’si olan ve 2 Şubat akşamı Londra Kraliyet Tiyatrosunda sergilenen eser, tıklım tıklım dolu olan salonu adeta büyüledi. Dinleyiciler orkestrayı ve Haydn’ı daha yakından görmek için sıkışık koltuklarından kalkarak, sahneye doğru ilerlediler. İşte ne olduysa o anda oldu! Büyük bir şangırtı ile dev bir avize, saniyeler önce seyircilerin oturdukları koltukların üzerine düştü. Haydn’ın eseri ile büyülenmiş olan dinleyiciler, bu defa yaşadıkları şokla sarsılarak hep bir ağızdan “Mucize, mucize…” diye tempo tutmaya başladılar. En az 30 kişinin hayatını kurtaran olağanüstü olay, Baba Haydn’ın 96 numaralı senfonisinin ismine ilham oldu.
Haydn’ın birçok eserinin çok ilginç hikayeleri vardır:
Veda Senfonisi
Bunlardan biri Veda Senfonisi olarak bilenen 45 numaralı senfonidir. Bu eserin sergilenmesi sırasında dördüncü bölüme gelindiğinde, 2 veya 3 müzisyen müzik devam ederken, kendi bölümlerini bitirerek sahneyi terk eder, sahnede sadece şef ve tek bir kemancı kalana kadar, tüm müzisyenler sıra ile sahneden inerler. Haydn’ın bu ilginç performansı, Prens Esterhazy’ya, müzisyenlerin ailelerini görme ricasını iletmenin şık bir yolu olarak tasarladığı iddia edilir.
Sürpriz Senfonisi
94 numaralı senfonisini ise akşam yemeği sonrasındaki konserlerde, dinleyicilerin bir bölümünün uyuduğunu fark ettiği için bestelediği söylenir. Sürpriz Senfonisinin birinci bölümü, canlı bir tempo ile başlar ve yumuşak ve yavaş tempolu ikinci bölümle devam eder. Düşük tempo ile seyretmekte olan eser, aniden davullar ve yüksek sesli çalgıların dahil olması canlanır. Haydn’ın bunu, uyuyan dinleyicileri yerlerinden zıplatmak amacı ile yaptığı söylenir.
Franz Joseph Haydn Kimdir?
Baba Haydn olarak ta bilinen, klasik dönem bestekarı Haydn, 1732 yılında Avusturya’da fakir bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelmiştir. Henüz 6 yaşında iken, ailesi tarafından koroya katılmak üzere, Viyana’ya gönderilir. Burada müziğe olan yeteneği fark edilir. Hayatının büyük bölümünde(30 yıldan fazla) zengin bir Macar ailenin baş müzisyeni olarak çalışır. Orada kaldığı süre zarfında, birçok orkestra ve opera yönetir. Zamanının sanatkarlarından ayrı, izole bir hayat yaşaması, onu sanat akımlarının etkisinden uzak tutmuş ve bu sayede sanatı özgün bir gelişim göstermiştir.
1780’li yıllarda besteleri, tüm Avrupa’ya yayılmıştır. Bestelerinin ünü, büyük Avrupa şehirlerinden davetler almasına neden olmuştur. İlk kez gittiği şehirler için, özel besteler yapmıştır. Bunlardan, Paris Senfonileri ve Londra Senfonileri en çok bilinenlerdir.
Haydn, hem Mozart’ı hem de Beethoven’ı etkilemiştir!
Yaylı dörtlüler için bestelediği eserlerinde, bir yenilik yapmış ve her çalgıya eşit ağırlık vermiştir. Bu yeniliği Mozart’ı etkilemiş ve Mozart’ın, Haydn’a adadığı altı kuartet bestelemesine neden olmuştur. Beethoven’ın ilk dönem eserinde, Haydn etkisi açıkça görülür. Haydın’ın Mozart ile arkadaşlığı 1781 yılına başlamış ve yıllarca sürmüştür.
Eserleri
Daha çok senfonileri ile tanınır. Senfoni türünde 104 eser vermiştir. Çok sayıda konçerto, oda müziği eseri, sonat ve oratoryo bestelemiştir. 1922 yılında Almanya’nın milli marşı olarak kabul edilen beste, Haydn’a aittir.
Viyana yılları ve ölümü
Esterhazy ailesinin sanatsever üyesi Prens Nikalaus öldükten sonra, emekli olmuştur. Hayatının bu son ve özgür döneminde, 2 defa İngiltere’ye gitmiş, Oxford Üniversitesi’nden fahri doktor unvanı almıştır. Ömrünün son yıllarını Viyana’da yaşamış ve bu dönemde Yaratılış Oratoryosu, Mevsimler Oratoryosu gibi dini eserler bestelemiştir. 1809 yılında Viyana’da hayata veda etmiştir.
Kaynaklar: