Kargalar içlerinden biri öldüğünde, ölen kardeşlerinin etrafında toplanıyor ve adeta ağıt yakmaya benzeyen tüyler ürperten sesler çıkarıyorlar. Ölüm karşısındaki bu ilginç davranışları kargaların ölüm ve kötü haberle ilişkilendirilmelerine neden olurken bilim insanlarını, bu davranışın nedenini anlayacak araştırmalar yapmaya sevk etmiştir.
Washington Üniversitesi’nde gerçekleştirilen ilginç bir deney kargaların bu davranışlarının hayret uyandırıcı nedenlerinin ortaya konmasını sağlamıştır.
Kargalar neden ölü kardeşlerini gördüklerinde tüyleri diken diken eden sesler çıkarıyor?
Kargaların cenaze töreninin altında yatan sırrı anlamak isteyen bir araştırmacı grubu, daha önce Washington Devlet Üniversitesi’nden John Marzluff liderliğinde gerçekleştirilen bir dizi çalışmada, kargaların kendileri için tehlikeli olabilecek insanları tanıdıkları ve unutmadıkları bulgusundan hareketle ilginç bir deney tasarlamıştır.
Deneyde kauçuktan yapılmış maskeler kullanılmıştır. Maskelerden bazıları “dost”, bir tanesi de “düşman” olarak tanımlanmıştır. Dost olarak tanımlanan maskeleri takan araştırmacılar, kargalara yiyecek sunup, ürkütücü davranışlarda bulunmazken, “düşman” olarak konumlanan araştırmacının yaptığı tek şey elinde sanki bir tepside taşır gibi ölü bir karga tutmak olmuştur. “Düşman” maskeli araştırmacı, elinde tuttuğu ölü bir karga ile 30 dakika boyunca aynı yerde durmuş ve kargaların tepkileri incelenmiştir.
Araştırmacı Swift, kargaları besleyen dostane davranışlar sergiler. Kargalara yiyecek sunar. Bir süre sonra elinde ölü bir karga tutan maskeli bir başka araştırmacı belirir. Bu araştırmacı şiddet içeren davranışlarda bulunmaz. Tıpkı Swift’in elinde bir tabak dolusu levrek tutması gibi “düşman” olarak tanımlanan araştırmacı, elinde ölü bir karga tutmaktadır.
Elinde ölü karga tutan araştırmacının ortaya çıktığı ilk gün kargalar, Swift’in sunduğu yiyeceklere dokunmamış, bir araya toplanarak potansiyel yırtıcılara karşı tehdit edici görünmek için sergiledikleri davranışları sergiledikleri gözlenmiştir.
Araştırmacılar kargaların bu davranışlarının iki amaca hizmet ettiğini raporlamıştır: Birincisi tehdit edici unsuru uzaklaştırmak, ikincisi diğer kargalara tehdit edici bir unsurun söz konusu olduğunu öğretmek.
Bölgelerinde bir şahin belirdiğinde de kargaların aynı davranışları sergiledikleri gözlenmiştir: Bir araya gelerek, ürkütücü sesler çıkarmak ve yiyeceklerden uzak durmak.
Elinde ölü karga tutan araştırmacı, bir gün sonra bu defa elinde hiçbir şey olmaksızın bölgeye geldiğinde kargalar, yine yiyeceklere yaklaşmamışlar, “düşman” olarak tanımlanan maskeyi takmış olan araştırmaya şahine verdikleri tepkinin aynısını vermişlerdir.
Bu gözlem kargaların kendi türleri için tehlikeli olan şeylerden kaçındıklarını kanıtladığı gibi ölümün ne olduğunu bildiklerini ve ölümle ilişkilendirdikleri kişiden korktuklarını üstelik bu bilgiyi diğer kargalara aktardıklarını göstermiştir. Ölü karganın yol açtığı ölüm korkusunun haftalarca canlı kaldığı gözlenmiştir. Deneyden altı hafta sonra bölgedeki 65 karganın üçte birinden fazlası, düşman maskeli araştırmacıya aynı tepkiyi vermeye devam etmiştir.
Hayvan Davranışları dergisinde yayınlanan bir başka araştırma, aynı kuş ailesinin bir üyesi olan alakargaların (Western scrub jays) da benzer bir cenaze ritüeli olduğunu ortaya çıkarmıştır. Ancak alakargalar benzer boyuttaki başka bir kuşun ölü bedenine de aynı tepkiyi verirken, kargalar bunu yapmamıştır. Yani düşman maskeli araştırmacı ölü bir karga yerine ölü bir güvercin tuttuğunda kargalar aynı tepkileri vermemiş hatta rahatsız olmuş gibi görünmemişlerdir.
Bu bulgular, kargaların insan yüzlerini öğrenmek ve hatırlamak konusunda ne kadar başarılı olduklarını, kendileri için tehlikeli insanları tehlikesiz olanlardan ayırabildiklerini göstermiştir.
Swift, BBC Earth’e yaptığı açıklamada, araştırmanın kargaların hayatta kalma mücadelesinde nasıl bir evrim geçirmiş olduklarının anlaşılmasının sağlandığını bildirmiştir. Kargalar ölümle ilişkilendirdikleri bir insanın yüzünü farklı koşullar altında bile tanıyabiliyor ve bu bilgilerini diğer kargalara aktarabiliyorlar.
Hayvanlar aleminde ölülerinin başında yas tutan başka hayvan türleri de vardır. Örneğin; filler, zürafalar ve şempanzeler.