Kyoto Üniversitesi’nden iki araştırmacı Shogo Kajimura ve Michio Nomura insanların, yüz yüze iletişim sırasında göz temasına devam etmekte niçin sıkıntı yaşadıkları ile ilgili bir açıklama geliştirdiler.
Çalışmaları Cognition dergisinde yayınlandı. Shogo Kajimura ve Michio Nomura, olgunun nasıl işlediği hakkında daha fazla bilgi edinmek ve bulguları tartışmak için gönüllülerle gerçekleştirdikleri deneyleri anlattılar:
Hepimiz zaman zaman konuşurken karşımızdaki ile göz temasına devam etmek konusunda zorlanırız. Gözleri kaçırma isteğini, bazen çok güçlü bir dürtü şekilde hissederiz. Bazı durumlarda göz temasının kesilmesi, iletişimin doğal akışına devam etmekte olduğu algısına yardımcı olabiliyor, bazen de gözünü kaçıran kişinin konuşmadan sıkıldığı anlamına geliyor.
Araştırmacılar göz temasından kaçmanın beynimizi aşırı yüklemeden korumak için yaptığımız bir davranış olduğu görüşündeler. Göz temasından kaçınmamızın nedenini anlamak, konuşma sırasında beynimizde neler olup bittiğini incelemek için 26 gönüllü deneğin katıldığı bir deney kurguladılar. Çok bilinen bir kelime ilişkilendirme oyunundan yola çıktılar. Deneğe, karşılarındaki kişiye bakarken, üzerinde bir kelime(isim) yazan bir kart gösterip, bu kelime ile ilgili bir fiil söylemelerini istediler. Örneğin “top” yazan bir kart gösterildiğinde “oyna” muhtemel yanıtının alınması gibi. Araştırmacılar zor ve kolay iki farklı kelime grubu belirlediler. İlişkilendirilebilecek sözcük alternatifinin az olması veya çok çok fazla olması durumunda, bu kelime zor kelimeler grubunda yer aldı. Örneğin “gökyüzü” kelimesi alternatiflerin azlığından, “yaprak” kelimesi ise ilişkilendirme alternatiflerinin çokluğundan zor kelime grubunda yer aldı. “top” ise bu iki ucun arasında kalması nedeni ile kolay grubuna girdi.
Araştırmacılar deneklerin bu iki kategorideki kelimelere verdikleri yanıtları, süre ve göz temasının kesilme sıklığı bakımından incelediler. Bu inceleme gösterdi ki beyne aynı anda iki görev verme beynin aşırı yüklenmesine yol açıyor. Yani beyin görevlerinden birinde zorlanırsa, diğer göreve kısa bir süre ara vererek zor görevi gerçekleştirmeye çalışıyor. Bu mekanizma biz farkına olmadan devreye giriyor. Yani soruya yanıt verme çabamız, diğer göreve kısa bir an için ara vermemize yol açıyor.
Konuştuğumuz kişi göz temasını kesiyorsa, sıkılmış olabileceği gibi, söyledikleri ile ilgili akıl yürütmeler, çıkarımlar da yapıyor olabilir. Bu iki birbirinin durumdan hangisi ile karşı karşıya olduğumuzu anlamak yine bize kalıyor.
http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0010027716302360
http://medicalxpress.com/news/2016-12-explanation-people-hard-eye-contact.html