Gamze birçok kültürde gençlik, sevimlilik ve çekicilik sembolü olarak kabul ediliyor. Hatta son yıllarda Miranda Kerr’in, Brad Pitt’in, Cameron Diaz’ın (vb. daha birçok ünlünün) gamzeleri örnek alınarak, gamze estetiği operasyonları bile yapılıyor.
Ülkemizde de kız çocuklarına isim olarak konmasından ve şarkılara konu olmasından da açıkça belli olduğu gibi gamze beğenilen, imrenilen bir özellik. Bu hayranlık uyandıran özelliğin doğuştan gelen bir deformite sebebi ile oluştuğunu biliyor musunuz?
Gamze nedir, nasıl oluşur?
Gamze, cildin herhangi bir yerinde gözle görünür girintiye verilen addır. En bilinenleri yanaklarda olsa da vücudun hemen her yerinde, omuzlarda, kalçaların hemen üstünde hatta sırtta olabilir. Yanaklardan sonra en sık rastlanan bölge çenedir.
Vücudun neresinde yer alırsa alsın her gamze kas veya bağ dokusunda meydana gelen deformite nedeni ile ortaya çıkar. Ancak bu makalede sadece en sık rastlanan yanak ve çene gamzeleri üzerinde durulacaktır.
Yanak gamzelerinin (fovea buccalis) görülme sıklığı kadınlarda ve erkeklerde eşittir. Embriyonik gelişim sırasında bir yüz kasının düzensiz büyümesi nedeni ile ortaya çıkan genetik bir deformitedir. Gülme sırasında dudakları kenarlardan yukarı çekmekle görevli olan yüz kası (zygomaticus major kası) ikiye ayrılmış ve bu iki bölüm arasında yanak derisi ile kaplı minik bir boşluk kalmıştır. Bu deformiteye sahip olan kişi, gülmek için kaslarını gerdiğinde, hayranlık uyandıran çukurlar oluşur.
Öte yandan çene gamzesinin (fovea mentalis) oluşumunun kaslarla bir ilgisi yoktur. Çene gamzesi, çene kemiklerinin iki yarısının kaynaşmasının tamamlanmaması nedeni ile oluşur. Bu deformite de embriyonik gelişim sırasında ortaya çıkar. Tıpkı yanak gamzeleri gibi deri bu atipik yapıyı kaplar.
“Şanslı” İnsanlar
Önceleri bu tesadüfi deformitenin genetik olarak baskın bir karakter olduğuna inanılıyordu. Yani hem anne hem de baba da olması durumunda çocuğun kesinlikle gamzeli olacağı varsayılıyordu. Sadece bir ebeveynde gamze olması durumunda, çocukta ortaya çıkma şansının %50 olduğu düşünüyordu. Ancak son zamanlarda araştırmacılar, gamzenin düzensiz baskın (irregularly dominant) karakter olduğunu ileri sürmektedirler. Yani her iki ebeveynin de gamzeli olmasına karşın çocuk gamzeli olmayabilir. Bununla birlikte ebeveynler gamzeli olmasa da spontane bir mutasyon sonucu çocuğun gamzeli olması mümkündür.
Gamzeli doğan bazı kişiler, ileri yaşlarda gamzelerini kaybedebilirler. Gamzelerin çoğu kalıcıdır ama bazı gamzeler kasların yaşlanmasıyla esner ve yavaş yavaş yok olur.
Gamzenin evrimsel nasıl bir amaca hizmet etmiş olabileceği sorusuna verilen yanıt ise şöyledir: Gamzenin gençlik, sevimlilik ve çekicilik unsuru olarak algılanması, gamzeli bireylerin üreme olasılığını artırmış ve böylece bu genetik özellik nesiller boyunca aktarılmıştır.