Ayın normalde göründüğünden çok daha büyük ve aynı zamanda çok daha parlak göründüğüne tanık oldunuz mu? 2017 yılının Aralık ayında üç gece ayın bu muhteşem görüntüsüne tanıklık ettik! Üstelik Ay’ın bu muhteşem görünüşü, bu yılın hem ilk hem de son selamıydı!
Süper Ay nedir? Neden olur? Ne zaman olur?
Ayın yörüngesinin şekli daireden çok yumurtaya benzer. Bu şeklin oluşmasına yol açan gerilime; dünyanın, diğer gezegenlerin ve güneşin yerçekimi ile gelgit olayının ortaya çıkardığı dalgalardır.
Ay’ın Dünya etrafında dönerken izlediği güzergâh, Dünya’ya olan mesafesinin değişmesine yol açar. Ay, Dünya’dan en uzak olduğu Yeröte (apogee) adı verilen konumundayken Dünya’ya olan uzaklığı 405.554,7 km’dir. En yakın olduğu Yerberi (Prerigee) adı verilen konumundayken ise uzaklık 357.274,4 km’ye çıkar. Ortalama mesafe ise 383.023,9 km’dir. Ay, Dünya etrafındaki bir dönüşünü 27 günde tamamlar.
Süper Ay terimi, yaklaşık 30 yıl önce astrolog Richard Nolle tarafından ilk kez kullanılmıştır. Nolle Süper Ay’ın, Ay’ın Dünya’ya en yakın olduğu dönemde olduğunu varsaymıştır. (Muhtemelen bunu elinde bir kanıt olmadan yapmıştır.)
Bu açıklamaya göre Ay’ın her Yerberi konumunda olması “Süper Ay” olarak adlandırılmasına yol açar fakat teknik olarak bu doğru değildir. Konu ile ilgili kafa karışıklığının nedeni ile ilgili olarak gökbilimciler, Süper Ay teriminin kulağa Yerberi terimine göre çok daha hoş gelmesinin neden olduğunu düşünüyorlar.
Süper Ay’ın, Güneş Tutulması ile aynı anda gerçekleşmesi, gelgit olaylarının etkilenmesine, daha büyük gelgit dalgalarının oluşmasına ve buna bağlı olarak da (resmi olarak belgelenmemiş olmakla birlikte) büyük doğal felaketlere yol açar.
Süper Ay ne sıklıkta görülür? Bir daha ne zaman görebileceğiz?
Süper Ay’ın 413 günlük (1 yıl 2 ay ve 18 gün) döngülerle meydana geldiği tahmin edilmektedir. Bu bilgi sayesinde gelecekte ve geçmişte Süper Ay’ın ortaya çıkması ile ilgili tahminde bulunabiliriz.
Aralık ve Ocak ayları arasına yayılmış olan 3 Süper Ay oluşumunun ilki 3 Aralık’ta, ikincisi 1 Ocak’ta, üçüncüsünün ise 31 Ocak’ta gerçekleşeceği tahmin ediliyor.
Çok daha nadir gerçekleşen bir diğer oluş ise Süper Ay’ın Ay Tutulması’na denk gelmesidir. Bu oluşa Yerberi Ay Tutulması denilir. Ay Yerberi konumunda ve Dolunay iken Dünya’nın Ay’ın aldığı ışığı gölgelemesi ile ortaya çıkar. Bu olay gerçekleştiğinde Ay, aşağıdaki fotoğrafta olduğu gibi kızıl-kahverengi arası bir renge bürünür.
Ay, Yerberi konumundayken gerçekleşen ay tutulması son olarak 27 Eylül 2015’te gözlenmiştir. Oluşma döngüsü ise 18 yıl, 11 gün ve 8 saatte birdir. Bu döngüye “Saros Döngüsü” denir.