Adından da anlaşıldığı gibi yüz tanıma, insan yüzünü tespit edip, tanımlamaya yarayan gelişmiş bir teknolojidir. Yüz tanıma biyometri sistemini kullanır. Biyometri, bireyin fiziksel özelliklerinin belirlenerek kimliğinin tespit edilmesinde kullanılmak amacı ile geliştirilmiş bir ölçme ve hesaplama yöntemidir.
Yüz tanıma teknolojisi, en hızlı büyüyen biyometrik teknolojidir. 2022 yılında pazar hacminin 7,7 milyar dolara ulaşması beklenmektedir. Bunun en önemli sebebi ticari pek çok uygulamada işlevsel olması ve sistemin diğerlerine kıyasla çok daha kolay kurulabilmesidir. Kullanım alanı, basit bir gözetimden hedef kitleye yönelik pazarlama aktivitelerine kadar geniş ve çeşitlidir.
Teknolojini Geçmişi
Yüz tanıma teknolojisi, 1990’lı yılların başlarında Amerika Birleşik Devletleri Savunma Bakanlığı’nın sınırdan kaçan suçluları tespit edebilecek bir teknoloji aradığı zaman popülerlik kazanmıştır. Savunma bakanlığı, konu ile ilgili araştırmalara finansal destek sağlamış, seçkin üniversiteleri ve bilim insanlarını yüz tanıma teknolojisini geliştirmek konusunda teşvik etmiştir.
Bu teknoloji açık bir alanda ilk kez 2001 yılında Super Bowl XXXV sırasında kullanılmıştır. Binlerce kişiden oluşan izleyici kalabalığı, yüz tanıma sistemi ile taranmıştır. Ardından sistem, Amerika Birleşik Devletleri’nde pek çok kritik noktada kullanılmaya başlamıştır.
Yüz tanıma, en hızlı büyüyen ve aynı zamanda en tartışmalı olan teknolojidir. 11 Eylül trajedisinden sonra birçok kişi, bu yeni teknolojinin kullanılmasına sıcak bakmaya başlamıştır.
Öte yandan bu teknoloji, özel hayatın gizliliği ilkesi ile çeliştiği ve kimlik bilgilerinin çalınma ihtimalini güçlendirdiği gerekçesi ile eleştirilmektedir. Sonuç olarak, tartışmanın neresinde yer alırsak alalım hızla büyüyen ve giderek yaşamımıza daha fazla dahil olan bu yeni teknolojinin nasıl çalıştığını anlamak hepimiz için önemli bir konu haline gelmiştir.
Sistem Nasıl Çalışır?
Yüz tanıma, gelişmiş kameralarla kaydedilen görüntülerle elde edilen verilerin, geniş veri tabanı ile karşılaştırılarak uygun eşleşmenin bulunması esasına dayanır.
Biraz daha teknik ayrıntıya girecek olursak;
Temel Adımlar
Daha öncede söz edilmiş olduğu gibi yüz tanıma yöntemleri uygulamaya ve üreticiye bağlı olarak bazı farklılara sahiptir. Ancak genel olarak birkaç adımdan oluşan bir mekanizmaya sahiptirler.
- Tespit Etme: Yüz tanıma sistemi video gözlem sistemine bağlandığında yazılım kameranın görüş alanındaki yüz görüntülerini tespit etmek için görüntüyü tarar. Her bir yüz benzeri görüntüyü kaydeder ve yüz işleme sistemine gönderir. Sistem yüzün konumunu, başın yönünü ve boyutunu tahmin eder. Yüzün sistem tarafından yüz olarak algılanabilmesi için kameraya en az 35 derecelik bir açıyla dönmesi gerekir.
- Normalleştirme: Tespit edilen görüntünün uygun bir duruş ve boyutta kaydedilip haritalandırılabilmesi için gerekli olan işlemler yapılır. Buna normalizasyon denir. Ardından yazılım, ana hatları belirlemek için yüzün geometrisini çıkarır: Gözler arasındaki mesafe, dudakların kalınlığı, çene ve alın arasındaki mesafe vb. Bu işlemin sonucu ortaya çıkan bilgiye yüz imzası denir.
- Temsil: Yüz imzası çıkarıldıktan sonra sistem onu benzersiz bir koda dönüştürür. Bu kod, elde edilen verinin önceden kaydedilmiş veriler arasındaki işlemleri kolaylaştırır.
- Eşleştirme: Elde edilen yeni veriyle daha önce kayıt edilmiş verilerin karşılaştırıldığı aşamadır. Veri tabanındaki görüntülerden biriyle eşleşme bulunursa yazılım, eşleşen yüzün ayrıntılarını çıkarır ve kullanıcıyı bilgilendirir.
Yüz Tanıma Uygulamaları
Birçok kuruluş ve işletme çeşitli amaçlarla yüz tanıma sistemlerini kullanmaktadır. Dünyanın dört bir yanındaki devletler ülkelerine gelen ve giden insanları izleyebilmek için havaalanlarına yüz tanıma sistemleri kullanmaktadır. Örneğin ABD Ulusal Güvenlik Bakanlığı, vize denetimleri veya cezai soruşturma sırasında yüz tanıma teknolojisini kullanmaktadır.
Apple Iphone’la yüz tanıma teknolojisi evlerimizin içine de girmiştir. Artık sıradan insanlar, telefonunun başka biri tarafından kullanılmasını önlemek için yüz tanıma sistemi ile kimliğini doğrulatıyor.
Bildiğiniz gibi popüler sosyal medya şirketleri de bir tür yüz tanıma teknolojisi kullanmaktadır. Facebook DeepFace adlı bir algoritma ile yüklediğimiz fotoğrafları analiz ederek, fotoğraftaki kişileri etiketlemeyi isteyip istemediğimizi sormaktadır. Buna izin verdiğimizde de sistem otomatik olarak etiketlediğimiz kişinin profili ile etkileşime geçmektedir.Facebook yüz tanıma sisteminin %98 doğru tanımlama yaptığını iddia etmektedir.
Çok ilginç bir şekilde bazı dini gruplar da cemaatlerinin dini inançlarından emin olmak için yüz tanıma sistemleri kullanmaya başlamıştır. Birçok kilisede, Churchix adlı bir yüz tanıma teknolojisi ile cemaat üyelerinin kilise ziyaretlerinin düzenliliğini takip etmeye başlamıştır.