Tanrının varlığının ve yokluğunun bilinemeyeceğini ileri süren felsefi akıma Agnostisizm veya bilinmezcilik denir. Bu felsefi akımı benimsemiş kişilere de Agnostik veya bilinmezci denir.
Agnostikler tanrının varlığı veya yokluğu sorununun bilimsel olarak ispatlanabilecek bir sorun olmadığını, insanın bu soruya bir yanıt verme çabasının ise anlamsız olduğunu ileri sürerler. Agnostisizm genel olarak şüpheci bir yaklaşım benimser. Gerçeklere ulaşmakta şüphelerin yol göstericiliğine güvenir. Bu kavramı ilk olarak 1869 yılında İngiliz biyolog Thomas Henry Huxley kullanmıştır. Ancak çok daha erken dönemde yaşamış bazı dünürlerin de Agnostik olduğu söylenebilir. Örneğin MÖ 5. yüzyılda yaşamış olan düşünür Sanjaya Belatthaputta ve Antik Yunan filozofu Protogoras bunlar arasında sayılabilir.
Agnostisizm bir inanç sistemi değildir. Ateizm ile de karıştırılmamalıdır. Ateizm; tanrının olmadığını veya var olamayacağını savunurken Agnostisizm tanrının varlığı sorununun bilinemeyeceğini savunur. Ancak demografik araştırmalarda Agnostikler, Apateistler ve Deistler dine inanmayan felsefelerle aynı kategori altında değerlendirilirler.
Bazı yorumlara göre ise agnostisizm “tarafsızlık”tır.
Etimoloji
Agnostik sözcüğü Eski Yunancada olumsuzluk eki “an” ve “bilen” anlamına gelen “gnōstikós (γνωστικός)” kelimelerinin birleşmesinden türetilmiştir. Dilimize ise Fransızca “agonostique” sözcüğünden geçmiştir.
Bertrand Russell’ın açıklamasına göre Agnostisizm, Tanrı’nın varlığı ve ölümden sonraki hayat hakkında dinlerin öne sürdüğü iddiaların doğrulanmasının mümkün olmamasıdır. Ancak bununla birlikte Agnostikler “Tanrı yoktur!” diyen ateizmden de kendilerini ayrı tutarlar.
Ünlü Agnostikler:
- Protagoras (M.Ö. 481-M.Ö. 420), Antik Yunan sofist ve ilk büyük hümanist
- Epiküros (M.Ö. 341-M.Ö. 270), Antik Yunan filozof
- Albert Einstein (1879-1955), kuramsal fizikçi
- Carl Sagan (1934-1996), ABD’li gökbilimci
- Nikola Tesla (1856-1943), mucit ve fizikçi
- Bill Gates (d. 1955), iş adamı, Microsoft’un kurucusu
- Thomas Henry Huxley (1825-1895), Agnostisizm terimini oluşturan filozof ve biyolog
- Warren Buffett (d. 1930), iş adamı
- Marie Curie (1867–1934), fizikçi
- Immanuel Kant (1724–1804), filozof
- Charlie Chaplin (1889-1977), sinema yönetmeni, oyuncu ve yazar
- Ludwig Wittgenstein (1889-1951), filozof
- Milton Friedman (1912–2006), ekonomist
- Larry King (d. 1933), televizyon ve radyo sunucusu
- Sir David Attenborough (d. 1926), natüralist
- Michelle Bachelet (d. 1951), Şili eski devlet başkanı
- Helen Clark (d. 1950), Yeni Zelanda eski başbakanı
- Charles Darwin (1809-1882), natüralist
- Émile Durkheim (1858-1917), sosyolog
- Heinz Fischer (d. 1938), Avusturya cumhurbaşkanı
- Aleksander Kwaśniewski (d. 1954), Polonya devlet başkanı
- Ricardo Lagos (d. 1938), Şili eski devlet başkanı
- Bertrand Russell (1872-1970), filozof ve matematikçi
- Mark Twain (1835-1910), yazar
- Trey Parker (d. 1969), komedyen ve South Park’ın iki yapımcısından birisi
- Matt Stone (d. 1971), komedyen ve South Park’ın iki yapımcısından birisi
- Irvin D. Yalom (d. 1931), ABD’li varoluşçu psikiyatrist
- Sean Penn (d. 1960), ABD’li aktör.
- Monica Bellucci (d. 1964), oyuncu
- Edward Morgan Forster (1879-1970), yazar
- Albert Camus (1913-1960), yazar ve filozof
- Franz Kafka (1883-1924), yazar
- Brad Pitt (d. 1963), oyuncu
- Sting (d. 1951), müzisyen
- Franz Schubert (1797-1828), besteci
- John Key (d. 1961), Yeni Zelanda başbakanı
- Hannah Arendt (1906-1975), siyaset bilimci
- Jean Henry Dunant (1828-1910), İsviçreli yazar, iş adamı ve Kızılhaç Teşkilâtı’nın kurucusu
- Johannes Brahms (1833-1897), besteci, piyanist ve orkestra şefi
- Martin Heidegger (1889-1976), filozof
- James Joyce (1882-1941), şair
- Jacob Bronowski (1908-1974), matematikçi, biyolog, tiyatro yazarı, şair ve mucit
- Wilhelm Reich (1897-1957), psikiyatrist ve psikanalist